Srebrny imbryk do herbaty

Imbryk wykonany ponad dwieście lat temu w warszawskim warsztacie Jana Macieja Schwartza (1772–1828) urzeka klarowną formą oraz nietypową dekoracją z poprzecznych pukli. Jego wystudiowana prostota i nienaganne wykończenie świadczą o kunszcie pracowni, w której został zrobiony. To jeden z ciekawszych przykładów warszawskiego klasycystycznego złotnictwa początków XIX wieku.

W tym okresie w warszawskich warsztatach powstawały wyroby o prostych, zharmonizowanych formach. Taka stylistyka wynikała nie tylko z aktualnej mody, ale była również uwarunkowana czynnikami ekonomicznymi. Po rozpadzie I Rzeczypospolitej i zawirowaniach wojennych złotnicy dostosowali ofertę do możliwości finansowych mniej zamożnych klientów. Jan Maciej Schwartz, tak jak i inni wybitni warszawscy złotnicy tego czasu, potrafił w ramach purystycznej estetyki wytwarzać szlachetne w proporcjach, wysublimowane srebra użytkowe.

Imbryk wchodził pierwotnie w skład serwisu do herbaty. Takie zestawy zawierały oprócz imbryka cukiernicę, mlecznik i tacę. W komplecie niekiedy znajdowały się także miseczka do płukania filiżanek, podgrzewacz, samowar na ukrop, drugi imbryk i dzbanek do kawy. Burzliwe dzieje Warszawy, zwłaszcza II wojna światowa, spowodowały, że większość serwisów uległo rozproszeniu. Kompletna srebrna zastawa stołowa z warszawskiego warsztatu to prawdziwy rarytas.

Imbryk wykonany przez Schwartza jest większy od swych osiemnastowiecznych poprzedników. Jego gabaryty wynikają z obniżającej się ceny na herbatę. Został wyposażony w pękaty brzusiec, wieczko, osadzony nisko i pnący się łukowato ku górze dziobek oraz ucho umieszczone na osi z dziobkiem. Taka konstrukcja jest typowa dla tego rodzaju naczyń.

Zwyczaj picia herbaty wprowadził na dwór król Stanisław August Poniatowski (1732–1798) , stąd przejęły go warszawskie salony. Zaczął się on rozpowszechniać na przełomie XVIII i XIX wieku. W latach 20. i 30. XIX wieku stał się popularnym zjawiskiem. Napój należał do wykwintnych, dlatego starano się żeby naczynia do serwowania herbaty były eleganckie. Ich wygląd, jakość i finezja wykonania oraz użyty materiał ujawniały możliwości finansowe i gust właściciela. Serwisy często wytwarzano ze srebra, które szlachetnie lśniło, ale niestety dobrze przewodziło ciepło. Imbryki wyposażano więc w drewniane lub kościane rączki i gałki umożliwiające ich komfortowe użytkowanie. Dobrze wyprofilowane i zaopatrzone w podstawkę na kciuk ucho imbryka, oraz odpowiednio wygięty dziobek zapewniały bezproblemowe rozlewanie napoju.

Srebrny imbryk do herbaty
WARSZTAT JANA MACIEJA SCHWARTZA
WARSZAWA; POCZ. XIX W.
SREBRO WYBIJANE, ZŁOCONE, DREWNO CZERNIONE
MHW 17695
15,9 × 30 × 13,6 CM
MHW 17695

Fotografia: