Medal dedykowany Szymonowi Bogumiłowi Zugowi (1733–1807)

Medal został wybity na zamówienie ewangelików warszawskich wyznania augsburskiego jako dowód wdzięczności dla Szymona Bogumiła Zuga za bezinteresowne wykonanie przez niego projektu architektonicznego świątyni i nadzór nad jej budową oraz wsparcie finansowe umożliwiające dokończenie dzieła.

Na awersie znajduje się zwrócone w prawo popiersie architekta okolone napisem: SIMON AMADEUS ZUG ARCHITECTUS ELECT: SAX: [Szymon Bogumił Zug architekt elektora saskiego], pod ramieniem zaś nazwisko twórcy medalu: I. P. HOLZHAEUSSER. F. Umieszczony na rewersie przekrój budowli – widok od strony wejścia w kierunku ołtarza – powstał na podstawie jednego z projektów kościoła. Wskazują na to niezrealizowane szczegóły konstrukcyjne i dekoracyjne, np. kopuła, niezgodnie ze stanem faktycznym, osadzona jest na trzystopniowej attyce, a jej wnętrze – pokryte kasetonami, które pojawiły się dopiero w powojennej odbudowie. Odmienny jest także widok organów zasłaniających okno. W otoku znajduje się napis: DEDICATUM D. XXX. DECEMB: MDCCLXXXI. [poświęcona dnia 30 grudnia 1781]. Pod spodem: INDUSTRIAE GRATUITAE / AUG: CONF: EVANGELICI / VARSOVIENSES. [za bezinteresowną działalność ewangelicy warszawscy wyznania augsburskiego].

Medal wybito w brązie i srebrze. Jedyny egzemplarz w złocie, którego waga równała się 64 dukatom (ponad 222 g), członkowie kolegium kościelnego uroczyście wręczyli Zugowi 4 maja 1784 roku, trzy lata po poświęceniu kościoła. W 1829 roku kolegium nabyło od spadkobierców architekta darowany mu medal. Był on przechowywany w kancelarii kościelnej aż do powstania warszawskiego 1944 roku. Jego dalsze losy są nieznane. Zapewne jeszcze w XVIII wieku wykonano kilka replik medalu metodą odlewu w brązie grubo złoconym ogniowo – jedną z nich jest ten unikatowy obiekt prezentowany w Gabinecie.

Rzadkie w medalierstwie jest przedstawienie rysunku architektonicznego, do wyjątkowych należy też upamiętniony na medalu budynek – świadectwo tolerancji religijnej polskiego króla i narodu, a także znaczenia warszawskiej gminy ewangelickiej, wzmocnionej w XVIII wieku przez rzesze głównie niemieckich rzemieślników i kupców. Z wysokiej latarni na kopule kościoła mieszkańcy stolicy i przyjezdni podziwiali panoramę miasta.

Stąd w 1794 roku podczas insurekcji kościuszkowskiej obserwowano ruchy wojsk nieprzyjacielskich. W świątyni o doskonałej akustyce odbywały się koncerty, a w 1825 roku Fryderyk Chopin (1810–1849) zagrał dla cara Aleksandra I Romanowa (1777–1825, cesarza Rosji 1801–1825, króla Polski 1815–1825). W latach 80. XIX wieku krzyż wieńczący kopułę został obrany za centralny punkt warszawskiego układu geodezyjnego dla pomiarów przygotowywanych w związku budową kanalizacji i wodociągów według projektu Williama Heerleina Lindleya (1853–1917).

Medal dedykowany Szymonowi Bogumiłowi Zugowi (1733–1807)
JAN FILIP HOLZHAEUSSER
WARSZAWA; PO 1784 (?)
BRĄZ ZŁOCONY, ODLEW
MHW 1469
ŚR. 6,7 CM

Fotografia: