Rzeźba Syreny z fontanny na Rynku Starego Miasta

To oryginał doskonale znanej warszawiakom rzeźby, zdrobniale nazywanej Syrenką, będącej jednym z najczęściej umieszczanych na pocztówkach i pamiątkach staromiejskich motywów. Model wykonany na początku lutego 1855 roku przez Konstantego Hegla (1799–1876), profesora Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, posłużył do odlania posągu w cynku w warszawskiej fabryce Karola Juliusza Mintera (1812–1892). Była to największa w tym czasie odlewnia w Imperium Rosyjskim, w którego granicach znajdowała się Warszawa. Odlanie rzeźby w cynku, materiale tańszym niż brąz, ale i znacznie bardziej miękkim, spowodowało, że była ona podatna na uszkodzenia.

Blisko dwumetrową Syrenę ze wzniesionym nad głową mieczem i okrągłą tarczą kilka miesięcy później ustawiono na Rynku Staromiejskim w miejscu dawnego, XV-wiecznego ratusza Starej Warszawy rozebranego w 1817 roku. Spoczęła na sztucznej skale pośrodku basenu, jako ozdoba wodotrysku, którego budowa miała związek z doprowadzeniem na Stare Miasto pierwszego nowoczesnego wodociągu zaprojektowanego przez Henryka Marconiego (1792–1863), uruchomionego w 1855 roku. Do początku XX wieku pomnik stał otoczony straganami, wśród zgiełku staromiejskiego targowiska.

W 1914 roku fontannę zastąpiono ośmiobocznym betonowym basenem z cokołem z piaskowca, na którym ustawiono posąg. W 1928 roku basen zlikwidowano, a rzeźbę Syreny umieszczono w magazynach Magistratu. Rok później ustawiono ją przed siedzibą Klubu Sportowego Pracowników Miejskich „Syrena” przy ulicy Solec 8. Z licznymi okaleczeniami przetrwała tam II wojnę światową (1939–1945). Po naprawie rzeźby w zakładzie brązowniczym Braci Łopieńskich (dorobiono wówczas oderwany miecz, odlano lewą rękę i tarczę, usunięto liczne uszkodzenia powierzchni i załatano ponad 50 dziur od kuli odłamków) w 1955 roku ustawiono ją w Centralnym Parku Kultury na Powiślu (obecnie park Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego).

Tam ponownie została uszkodzona. Po renowacji w warsztacie Brąz Dekoracyjny, który przejął mienie znacjonalizowanego w 1950 roku zakładu Braci Łopieńskich, trafiła w 1972 roku na zrekonstruowane i odbudowane staromiejskie mury obronne. Jednak i tam była dewastowana, dlatego w 1999 roku została przeniesiona na Rynek Starego Miasta. Powtarzające się akty wandalizmu skłoniły w 2008 roku władze Warszawy do zastąpienia oryginalnej rzeźby jej kopią. W ten sposób jeden z najbardziej rozpoznawalnych, a jednocześnie najczęściej dewastowanych i zmieniających lokalizację pomników stolicy znalazł się w zbiorach Muzeum Warszawy.

Rzeźba Syreny z fontanny na Rynku Starego Miasta
PROJ. KONSTANTY HEGEL, WYK. KAROL JULIUSZ MINTER
WARSZAWA; 1855
CYNK BRĄZOWIONY, ODLEW
MHW 27549
180 × 119 × 120 CM
Fotografia: