Ulica Obozowa na Kole i osiedle TOR

Osiedle TOR

Usytuowane bokiem do ulicy Obozowej bloki, należały do modernistyczno-funkcjonalnego założenia osiedla TOR. Projekt powstał w 1934 roku, a jego autorem był Roman Piotrowski wraz z Kazimierzem Lichtensteinem, Aleksandrem Brzozowskim oraz Zdzisławem Szulcem. To nowoczesne osiedle robotnicze jest jednym z przykładów tego jak radzono sobie z problemami i warunkami mieszkaniowymi w stolicy.

Bose dzieci nie były wyjątkowym widokiem na ulicach Woli. W latach 20.-30. mieszkańcy dzielnicy pomimo wysokiego uprzemysłowienia Woli, borykali się z problemami biedy i bezrobocia. Jedną z głównych przyczyn był kryzys wywołany krachem na nowojorskiej giełdzie w 1929 roku. Fala kryzysu dotarła do Europy w tym do Polski w latach 1930 – 1931.

Projekt osiedla TOR powstał już w 1934. Rok po przyjęciu Karty Ateńskiej – słynnego dokumentu określającego wzorce nowoczesnego, funkcjonalistycznego planowania miast. Spośród polskich modernistów w kongresie wzięli udział m.in. Helena i Szymon Syrkusowie czy Roman Piotrowski, który rok później miał zaprojektować osiedle TOR na Kole (we współpracy z Kazimierzem Lichtensteinem, Aleksandrem Brzozowskim oraz Zdzisławem Szulcem).

Wytyczne zawarte w dokumencie z pewnością wpłynęły na założenie osiedla. Piotrowski, podobnie jak Syrkusowie, wywodził się z lewicowego ugrupowania artystycznego PREASENS. Współtworzyły je takie architektoniczne sławy jak: Bohdan Lachert, Józef Szanajca oraz Barbara i Stanisław Brukalscy. Jego członkowie skupieni wokół idei funkcjonalizmu głosili hasło: „frontem do słońca, a nie do rynsztoka”.

Ulica Obozowa

Aby je zrealizować w nowym osiedlu, Piotrowski przyjął nietypowe rozwiązanie. Usytuował bloki grzebieniowo – bokiem do ulicy Obozowej, która była główną osią i ulicą komunikacyjną osiedla (po raz pierwszy taki układ zastosowano w osiedlu WSM Rakowiec).

W ten sposób zapewniono optymalne doświetlenie mieszkań (dzięki usytuowaniu wschód-zachód), dobrą cyrkulację powietrza oraz ograniczenie hałasu ulicznego (może nie od aut, ale na pewno od tramwajów). Przestrzenie między blokami tworzyły podwórka, na których zaprojektowano zieleń. Każde z nich pełniło określone funkcje, np. gospodarcze (z altaną śmietnikową i trzepakiem) czy placu zabaw z piaskownicą dla dzieci.

Zdjęcie główne: Leonard Sempoliński, 1938, wydruk współczesny (technika oryginału – fotografia, negatyw), AN 45230, Muzeum Warszawy