Miejsca na majówkę w Warszawie – Saska Kępa

Kępa Wiślana, zwana dziś Saską, była różnie nazywana na przestrzeni wieków. Nosiła miano Kępy Soleckiej, Kawczej, Kosk i Miejskiej. Ostateczna nazwa ustaliła się w drugiej połowie XVIII wieku, na co miała wpływ długoletnia dzierżawa terenu przez Sasów. Jako jedni z pierwszych dostrzegli oni walory wypoczynkowe tego miejsca.

Rekreacja

W XIX wieku Saską Kępę podzielono i utworzono kolonie. Warszawiacy potrzebowali rekreacji, stąd koloniści zaczęli zakładać ogródki letnie i restauracje w swoich domach lub na świeżym powietrzu. W pogodne niedziele coraz więcej gości przypływało łódkami na Saską Kępę.

Mieszkańcy Pragi docierali tu przez most na łasze wiślanej. W niektórych lokalach organizowano dla gości zabawy taneczne oraz gry, np. w palanta i w piłkę. Pojawiły się również strzelnice i huśtawki.

Z uroków Saskiej Kępy korzystali głównie rzemieślnicy z rodzinami, czeladnicy oraz służba i drobni urzędnicy. Dzieci podczas wędrówek po łąkach i polach otoczonych lasami poznawały różne gatunki zbóż i ziół.

W drugiej połowie XIX wieku Saska Kępa stawała się coraz bardziej popularnym miejscem wypoczynku w niedziele i święta. Organizowano tu majówki, na które warszawiacy docierali drogą wiślaną, na wozach, bryczkach, bądź pieszo.

Parostatki i karczmy

Parostatki kursowały na Saską Kępę z przystani na Solcu, a cena biletu w obie strony wynosiła 15 kopiejek. Była o połowę niższa od biletu na Bielany. Właściciele łodzi reklamowali ich walory, umieszczając na żaglach wymyślne nazwy, np. „Piękna Warszawianka”, czy „Najbezpieczniejsza”. Dwie firmy transportowe – Fajansa i Górnickiego rywalizowały ze sobą o przewóz pasażerów. Łodzie mogły zabrać na pokład 60–80 osób.

Część wycieczkowiczów, z koszami pełnymi prowiantu i kwasu gaszącego pragnienie, wędrowała na zieloną trawę, inni zajmowali miejsca w karczmach. Do najchętniej odwiedzanych należały „Pod Dębem” i „Prado”. Co było specjalnością lokali? Odpowiedź kryła się czasem w nazwie baru, np. „Pod Rakiem”. Serwowano również pieczone kurczaki oraz dania z nabiału i nowalijek.

Gościom restauracji czas umilali wędrowni muzykanci i kataryniarze, często przyjeżdżały tu także wozy wędrownych cyrków. Do dyspozycji wycieczkowiczów byłykaruzele, strzelnice i kręgielnie. Bliskość rzeki zachęcała do korzystania z kąpieli.

Zielony salon Warszawy

Niestety, na początku XX wieku „zielony salon Warszawy” zaczął tracić na znaczeniu z powodu powodzi i coraz bardziej śmiałych złodziei. W 1916 roku Saska Kępa stała się częścią Warszawy.

Rodzinne zadanie na majówkę

Przepis na kwas owocowy (.pdf)

Trudne słowa:

palant – gra, w której uczestnicy, podzieleni na dwie drużyny, podbijają pałką małą piłkę gumową

Bibliografia:

A. Zalewska, Niedzielne wczasy pradziadków, „Stolica” 51-52/1954.

J. Berger, Z dziejów Saskiej Kępy, „Rocznik Warszawski”, t. XV, 1979.

M. Olkuśnik, Nad Wisłą i nie tylko… Pikniki, wycieczki i podmiejskie festyny w Warszawie przełomu XIX i XX wieku, „Almanach Warszawy”, t. XI, 2017.

Opracowała: Anna Zdanowska

Zdjęcie główne:

Butelka po kwasie owocowym
lata 1918 – 1939
Warszawa
metal, szkło, papier, porcelana
MHW 24464