12.04.2022 / Aktualności, Korczakianum
Bursa Janusza Korczaka i Stefanii Wilczyńskiej
Przed galerią Kordegarda na Krakowskim Przedmieściu od 14 kwietnia do 5 maja zobaczysz wystawę plenerową „Bursa Janusza Korczaka i Stefanii Wilczyńskiej”. Wystawa przywołuje nieznane sylwetki żydowskich wychowanków bursy przy warszawskim Domu Sierot.
Przygotowana przez Muzeum Warszawy i Narodowe Centrum Kultury ekspozycja upamiętnia 79. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim i obchodzoną w tym roku 80. rocznicę śmierci znakomitych żydowsko-polskich pedagogów w nazistowskim obozie zagłady Treblinka.
Dzięki teorii wiem, dzięki praktyce czuję
– twierdził Korczak.
Swoimi działaniami i postawą życiową codziennie potwierdzał wierność zasadom i teoriom, które głosił. Wraz ze Stefanią Wilczyńską tworzyli parę wzorcowych wychowawców. Przez czternaście lat zapewniali ubogiej żydowskiej młodzieży utrzymanie, opiekę, edukację oraz rozwój duchowo-intelektualny w Bursie przy ul. Krochmalnej 92.
Przeczytaj biografię Janusza Korczaka i Stefanii Wilczyńskiej na portalu e-Kolekcje.
Bursa przy ul. Krochmalnej 92
Ekspozycja przypomina mniej znaną koncepcję pedagogiczną Janusza Korczaka (Henryka Goldszmita) dotyczącą młodzieży, realizowaną w formule Bursy. Przyjmowano do niej na roczny pobyt młodzież w wieku 17 – 26 lat, uczestników kursów i seminariów nauczycielskich oraz studentów Wolnej Wszechnicy czy Uniwersytetu Warszawskiego. Szczególnie chętnie przyjmowano słuchaczy Wydziału Pedagogicznego. W zamian za mieszkanie i utrzymanie młodzież zobowiązywała się do codziennej pracy – pedagogicznej lub administracyjnej. Bursiści pomagali dzieciom w odrabianiu lekcji.
Prowadzili komplety wyrównawcze. Uczyli języka hebrajskiego, śpiewu czy majsterkowania. Organizowali zajęcia rekreacyjne i gimnastykę. Przede wszystkim jednak po prostu uczestniczyli w życiu Domu Sierot. Młodzież zdobywając doświadczenie w trakcie praktyk wychowawczych, na cotygodniowych seminariach mogła je na bieżąco konsultować z Korczakiem i Wilczyńską. Byli oni nie tylko doświadczonymi praktykami, ale również wybitnymi teoretykami wychowania.
Bursa, która miała dawać Domowi Sierot nieodpłatną kadrę, stała się nowoczesną szkołą przygotowawczą do zawodu pedagoga. O jej o sile i wyjątkowości stanowiła praktyka spleciona z teorią wychowawczą. Zaś młodzi bursiści stali się współtwórcami sprawnie funkcjonującego nowoczesnego domu wychowawczego.
Kuratorki wystawy – Magdalena Pęzińska z Muzeum Warszawy i Agnieszka Bebłowska Bednarkiewicz z Narodowego Centrum Kultury – wykorzystując archiwalne dokumenty, teksty i fotografie przedstawiają ideę Bursy oraz postacie dziewięciorga bursistów: Rywki Boszes, Dobry Brauner, Grygorija Czapnika, Jachety Lubranieckiej, Abrama Mazuroka, Izaka Reisa, Erny Schehndorf, Róży Szterenkac i Mojsieja Wajsermana. Przywołane przez kuratorki życiorysy młodych wychowawców ukazują ówczesne realia życia ubogich studentów.
Dokumentacja Domu Sierot i Bursy
Dokumentacja Domu Sierot i Bursy nie przetrwała wojny, spłonęła w getcie warszawskim. Wiedza na temat funkcjonowania Bursy opiera się na nielicznych materiałach źródłowych z epoki oraz na powojennych wspomnieniach byłych wychowanków i bursistów.
Materiały archiwalne pokazywane na ekspozycji zostały odnalezione podczas kwerendy w Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego. Są to zazwyczaj świadectwa szkolne, legitymacje, indeksy uniwersyteckie i podania bursistów-studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Niektóre z nich stanowią jedyną pamiątkę po właścicielach.
Kuratorki: Magdalena Pęzińska, Muzeum Warszawy, Agnieszka Bebłowska Bednarkiewicz, NCK
Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Muzeum Warszawy, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury
Autorką projektu jest Izabela Jurczyk ze Studio.design.
Kuratorki wystawy składają podziękowania za współpracę Archiwum Uniwersytetu Warszawy, szczególnie Pani Annie Dziedzic.