Dziecięce autobiografie

Zapraszamy do udziału w konferencji organizowanej przez Korczakianum – Pracownię Naukową Muzeum Warszawy w dniach 16-17 listopada 2023 roku.

Interesują nas wszelkie referaty dotyczące tego, jak dzieci opowiadały niegdyś o własnym życiu i jak opowiadają dziś (nie tylko tekstowo), a także to, jakim celom osobistym i społecznym ich historie mogą służyć.

Czekamy na zgłoszenia od badaczek, badaczy, muzealników i muzealniczek i aktywistów działających na rzecz dzieci, którym historia dzieciństwa oraz obecność perspektywy dziecięcej w przestrzeni publicznej jest szczególnie bliska.

Prosimy o przesyłanie zgłoszeń wystąpień w postaci abstraktów (do 3 000 znaków ze spacjami) wraz z krótkimi biogramami ich Autorów i Autorek do 30 września pod adresem: dzieciece.autobiografie@gmail.com

O zakwalifikowaniu na konferencję poinformujemy do 15 października 2023 roku. Program konferencji roześlemy do 20 października.

„Własne głosy” dzieci?

Już w pierwszych dekadach XX wieku Janusz Korczak/Henryk Goldszmit pisał o dziecięcych doświadczeniach własnej przeszłości, ich znaczeniu i możliwych formach tekstowej reprezentacji.

Korczakowski stosunek do relacji dziecka – traktowanej przez niego jako gatunek odmienny wobec dorosłych, zwłaszcza literackich, wspomnień dzieciństwa – był całkowitym novum.

Utrwalone na piśmie, prezentowane publicznie dziecięce przeżycia i refleksje miały, według Korczaka/Goldszmita, służyć budowie sfery publicznej, w której będą partycypować ci najsłabiej reprezentowani. Miały też budować sprawczość dzieci: uwzględniać ich głos w przestrzeni publicznej.

Obecnie perspektywa Korczakowska wydaje się szczególnie ważna. Z jednej strony coraz więcej współczesnych inicjatyw społecznych poszukuje narzędzi pozyskiwania i uwzględnienia (mitologizowanego nieraz) głosu dziecka. Z drugiej strony dominujące nadal definicje autobiografii, odwołujące do koncepcji literatury niefikcjonalnej oraz literatury dokumentu osobistego, kładą duży nacisk na formy, które w związku z koniecznością użycia mniej lub bardziej zaawansowanych kompetencji piśmiennych, wykluczają dzieci.

Nawet Philippe Lejeune wyraźnie łączy praktykę retrospektywnego ujmowania własnego życia z dojrzałością życiową i narracyjną, która, zgodnie z dominującymi wyobrażeniami społecznymi, przypisywana jest osobom dorosłym.

Podczas międzydziedzinowej konferencji – łączącej środowiska akademickie i pozaakademickie – zajmiemy się, dziecięcymi relacjami autobiograficznymi pochodzącymi z wieku XX i XXI z ziem polskich/Polski, ich kontekstem społecznym, politycznym i kulturowym, a także nowymi metodologiami
ich badania.

Pytania, które szczególnie nas interesują to:

Dlaczego autobiografie kojarzone są we współczesnej literaturze naukowej przede wszystkim z osobami dorosłymi? Czy dzieci tworzyły i tworzą autobiografie, a jeśli tak, to w jaki sposób? Jak dzieci opowiadały w wieku XX i XXI o własnym życiu? Za pomocą jakich mediów, gatunków, tematów i form narracji (kroniki, pamiętniki, kolekcje)? Jak o nim opowiadają obecnie?

Do jakich celów społeczno-politycznych pozyskiwano dziecięce narracje autobiograficzne, w jakich kontekstach i do jakich celów korzystano z nich i jak korzysta się z nich obecnie? Jak je instrumentalizowano? Do jakich form kontroli dzieci mogły one służyć?

W jaki sposób myślano lub myśli się dziś o etycznym wymiarze publikowania lub zbierania dziecięcych narracji autobiograficznych?

W jaki sposób je czytano? Jak czyta się je dziś? Do kogo, w społecznym odbiorze, należały/należą narracje dzieci i kto miał/ma prawo je publikować?

W jakich kontekstach dzieci wolały/wolą milczeć o własnej przeszłości? Na jakich podstawach prawnych i kulturowych opierało się/opiera się ich prawo do milczenia, które Janusz Korczak/Henryk Goldszmit chciał dowartościować, pisząc o szacunku wobec dziecięcych sekretów?

W jakich kontekstach opowieści dziecięce mogły/mogą służyć do utrwalania lub rewizji określonych konstruktów dotyczących nie tylko dziecka, ale także wyobrażonej społecznej przeszłości i przyszłości?

Jak obecnie badać dziecięce autobiografie? Jakie metodologie pozwalają uchwycić ich swoistość?