Historia ukrytego skarbu

10 lat temu archeolodzy prowadzący badania w piwnicach muzealnych pochylili się nad plamą ziemi. Wyraźnie odróżniała się kolorem od gliniastego podłoża, w którym została wykopana.

To była jama. Postanowili sprawdzić, co znajduje się w jej wnętrzu. Długo nie mogli ochłonąć z zachwytu nad tym, co w niej odkryli. W żeliwnym dzbanie leżała jedna moneta, a cała ich reszta, zlepiona ze sobą, przylegała do naczynia. Najmłodsze z nich pochodziły z roku 1707.

Kto złożył skarb w ziemi i dlaczego?

Spróbujmy rozwiązać tę zagadkę.

Dawno temu w jednej z kamienic, która dziś należy do Muzeum Warszawy, zamieszkał wraz z żoną grecki kupiec – Krzysztof Kisz, zwany też Kyszem. Dlaczego jednak, zostawiwszy słoneczną krainę winnic, wybrał Warszawę na miejsce zamieszkania?

Greckie wina były bardzo popularne w Polsce. Słodką i aromatyczną małmazję chwalono nawet w kolędach i pastorałkach. Winiarz był zamożny, więc stać go było na kupno kamienicy przy Rynku.

Nie były to spokojne czasy. Trwała trzecia wojna północna. Warszawa ponosiła koszty obecności wojsk szwedzkich bądź saskich. Przez całe osiem lat kazali oni płacić sobie daniny i rabowali majątki mieszczan. Ludzie drżeli o swoje dobra, które były owocem ich ciężkiej pracy. Próbowali ukryć je przed wrogiem, ale nie było to wcale takie łatwe.

Nasz kupiec przeczuwał zapewne, że i jego majątek jest w niebezpieczeństwie. A było tego niemało. Prawie cztery i pół kilograma srebrnych monet, z których większość pamiętała jeszcze czasy królów Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego. Kisz wraz z żoną postanowili ukryć swój skarb w ziemi – w miejscu, które wydawało się im najbezpieczniejsze.

Starali się, żeby nikt ich nie zauważył. Ukrycie 1211 monet to nie taka prosta sprawa. Najpierw wydrążyli jamę w ziemi. Skarb włożony do worka i żeliwnego dzbana ukryli głęboko. Schowek przykryli deskami.

Jaka była wartość skarbu?

Zapewne zastanawiacie się, jaka była wartość skarbu? Na ówczesne czasy wynosiła ona ponad 333 złote polskie. Czy to dużo? Dziś wydaje się, że niezbyt wiele. Jednak ponad trzysta lat temu, za te pieniądze czteroosobowa rodzina mogła przez pół roku całkiem godnie żyć.

A co z Kiszami?

A co z Kiszami i ich skarbem? Winiarz zmarł, a majątek po nim odziedziczyła „pani Grekowa”. Czy to ona wyjęła z dzbana resztę pieniędzy, zapominając o ostatniej monecie, czy też kolejni właściciele kamienicy? Na to pytanie nie otrzymamy już odpowiedzi.

Trudne słowa:

żeliwny – wykonany ze stopu żelaza z węglem i innymi składnikami

małmazja – rodzaj wina produkowanego w regionie Morza Śródziemnego

trzecia wojna północna – wojna prowadzona między państwami północnej Europy, a na terenie Rzeczpospolitej toczona między władcą Szwecji Karolem XII a królem Polski Augustem II Mocnym, w latach 1702-1709

saski – pochodzący z Saksonii

Jan II Kazimierz – król polski w latach 1648–1668, z dynastii Wazów

Jan III Sobieski – król polski w latach 1674-1696

Stwórz własny skarb według instrukcji!