10.08.2020 / Aktualności, Działalność edukacyjna, Kultura online
Jednym słowem zwiedzaj! Militarnie z okazji rocznicy Bitwy Warszawskiej
W muzeum każdy znajdzie coś dla siebie – pamiątki z dawnych czasów, po dzielnych warszawiakach, ich fotografie. Ale czy potrafisz nazwać to, co widzisz przed sobą?
Dowiedz się, co kryje się pod tajemniczymi słowami, na które możesz natrafić w metryczkach muzealnych eksponatów twoich ulubionych Rzeczy warszawskich i poznaj terminy, które opisują wydarzenia 1920 roku.
Na końcu czeka Ciebie test, w którym sprawdzisz swoją wiedzę. Powodzenia!
BAGNET
Krótkie ostrze umocowane na lufie karabinu, wykorzystywane do bezpośredniej walki z przeciwnikiem.
DOBOSZ
To grający na bębnie członek wojskowej orkiestry. Inaczej nazywany tarabaniarz.
DYWIZJA
Wojskowa jednostka organizacyjna złożona z dowództwa i kilku pułków lub brygad, taktyczna część armii przeznaczona do prowadzenia walki zbrojnej z wrogiem.
FRONT
Teren, na którym prowadzone są bezpośrednie walki z wojskami nieprzyjaciela.
FURAŻERKA
Charakterystyczna dla stroju wojskowego miękka, podłużna czapka bez daszka. Zwykle była wykonywana z sukna lub innych lekkich tkanin.
KASZKIET
Wojskowa sztywna czapka z daszkiem, zwykle wykonywana ze skóry. Pojawiła się w Polsce w XIX wieku, jednak była noszona dłużej.
W XX wieku kaszkietem zaczęto określać także męskie nakrycie głowy z daszkiem, o szerokim, okrągłym denku.
KAWALERIA
To rodzaj wojsk polskich, walczących konno.
KRZYŻ WALECZNYCH
Polskie odznaczenie wojenne ustanowione przez Radę Obron Państwa 11 sierpnia 1920 roku – nagrodę dla zasłużonych w wojnie polsko-radzieckiej. Nadawanie Krzyża Walecznych miało umożliwić nagradzanie większej liczby mężnych i odważnych żołnierzy, chroniąc tym samym od upowszechnienia najwyższe polskie odznaczenie – przywrócony wówczas order wojenny Virtuti Militari.
MACIEJÓWKA
Maciejówka to czapka o okrągłym denku, ze skórzanym daszkiem, nad którym zaczepiano sznurek lub paseczek. Zwykle wykonywano z ją granatowego sukna, czyli z gęstej, wełnianej tkaniny. To męskie nakrycie głowy, popularne od końca XIX wieku szczególnie na wsiach, w I połowie XX wieku zostało elementem stroju polskich wojskowych.
NACZELNIK PAŃSTWA
Tytuł najwyższego urzędnika – tymczasowej głowy państwa. Naczelnik Państwa miał najwyższą władzę w państwie – zarówno wojskową, jak i cywilną. Jego uprawnienia zostały jasno określone w Małej Konstytucji z 1919 r. Tytuł ten, w obliczu braku poparcia i zaufania społeczeństwa, w 1918 roku ustępująca Rada Regencyjna nadała marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, który nosił go do momentu wybrania w 1922 roku prezydenta RP, Gabriela Narutowicza.
OFENSYWA
To gwałtowny i intensywny atak na przeciwnika, zaplanowany na dużą skalę. Celem ofensywy jest przesunięcie linii frontu i odsunięcie wrogich wojsk od bronionego terenu.
ORDER WOJENNY VIRTUTI MILITARI
Order wojenny Virtuti Militari to najwyższe polskie odznaczenie, przyznawane jako forma uhonorowania zasłużonych za nieprzeciętne dokonania i postawy godne naśladowania w czasie wojny. Ten najstarszy na świecie order wojenny ustanowił król Stanisław August Poniatowski w 22 czerwca 1792 roku, który otrzymali dowódcy wojsk polskich po zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami stoczonej 18 czerwca 1792 roku.
Virtuti Militari to łaciński napis oznaczający Cnocie Wojskowej, a na odwrocie orderu umieszcza się napis „ Honor i Ojczyzna” oraz datę 1792, co jest bezpośrednim odwołaniem męstwa, odwagi i najwyższych wartości strzeżonych w czasie wojny.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, przywrócono nadawanie orderu, zniesionego po upadku powstania listopadowego w 1831 roku.
ORGANIZACJA PARAMILITARNA
To grupy, oddziały zorganizowane i działające na wzór wojska, ale nie będące jego częścią, jak np. Straż Obywatelska. Do organizacji paramilitarnych wstępowali cywile – obywatele, chcący wesprzeć armię w działaniach. Do ich zadań należało m.in. było pilnowanie porządku, ochrona bezpieczeństwa i alarmowanie w razie zagrożenia.
PUŁK
Wojskowa jednostka organizacyjna złożona m.in. z dowództwa i kilku pododdziałów. Pułk to oddział taktyczny, który jest samodzielny pod względem administracji i organizacji zadań. Zwykle pułk jest częścią związku taktycznego, brygady lub dywizji, prowadzącego wspólnie walki zbrojne, jednak może też występować osobno.
ROGATYWKA
Pierwotnie rogatywka (konfederatka), która pojawiła się w Polsce w XVI wieku, była męską czapą z kwadratowym denkiem, bez daszka, wykonywana z sukna. Jej brzegi były obszywane futerkiem, a niekiedy ozdabiano ją także piórami. Powszechnie była używana w XIX wieku przez powstańców oraz jako element stroju narodowego.
Współcześnie pod hasłem „rogatywka” kryje się sztywna czapka wojskowa o czterech rogach, z daszkiem i kwadratowym denkiem, używana w czasie I Wojny Światowej.
SANITARIUSZKA
Kobieta opiekująca się chorymi i opatrująca rannych w szpitalach i punktach opatrunkowych w czasie wojny. Ich znakiem szczególnym był symbol krzyża.
SAPER
Osoba zajmująca się rozbrajaniem bomb i ładunków wybuchowych.
SZEREGOWIEC
To dawna nazwa najniższego stopnia wojskowego. Stopień szeregowego wprowadzono dopiero w 1976 roku.
SZWADRON
To pododdział kawalerii, czyli żołnierzy walczących na koniach. Szwadrony dodatkowo dzieli się na mniejsze jednostki: plutony i sekcje.
SZWOLEŻER
Żołnierz kawalerii, czyli jazdy poruszającej się na koniach. Szwoleżerowie należeli do jazdy lekkiej, co oznacza, że ich uzbrojenie i mundur nie były zbyt ciężkie. Szwoleżera można rozpoznać i odróżnić od innych kawalerzystów głównie po stroju – nosili oni okrągłe czapki.
UŁAN
Żołnierz polskiej kawalerii, czyli jazdy poruszającej się na koniach. Ułani należeli do jazdy lekkiej, ze względu na swój niewiele ważący pancerz i uzbrojenie: lance (drewniany kij zakończony metalowym grotem), szable, broń palna. Charakterystyczny strój ułanów polskich (z rogatywkami, kurtkami o obszernych klapach i spodniami z lampasami), powstał za panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który nadał taki wygląd założonemu przez siebie pułkowi ułanów królewskich.
Sprawdź swoją wiedzę w naszym teście! (PDF)
Przeczytaj artykuł o losach Bitwy przygotowany przez kuratorów Muzeum Warszawy!