„Budowa Dworca Centralnego”

Edwardowi Dwurnikowi (ur. 1943, zm. 2018) sławę przyniosły pejzaże miejskie ujęte z lotu ptaka oraz wielofigurowe kompozycje przedstawiające w sposób ironiczny siermiężną egzystencję w latach Polski Ludowej (1944–1989). Wiele z nich można uznać za prace publicystyczne lub symboliczne. Prezentowany obraz, pochodzący z cyklu Warszawa, powstał na V Festiwal Sztuk Pięknych – Warszawa 1974 zorganizowany przez Centralne Biuro Wystaw Artystycznych i Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Warszawski.

Pokazywany był na festiwalowej wystawie w Zachęcie pod tytułem Dwie budowy (na odwrocie zachowały się nalepki z wystawy). Po festiwalu praca została zakupiona przez Wydział Kultury i Sztuki Urzędu m.st. Warszawy i w następnym roku przekazana Muzeum Historycznemu m.st. Warszawy (obecnie Muzeum Warszawy). Obraz jest w dobrym stanie zachowania, nie wymagał dotąd konserwacji.

Widok utrzymany w charakterystycznym dla autora graficznym stylu, inspirowanym m.in. twórczością Nikifora Krynickiego (1895–1968), ma charakter reportażowy. Ukazuje z lotu ptaka centralną część Warszawy w 1974 roku. Został namalowany – jak wspomina autor – pod wpływem licznych inwestycji prowadzonych w tym czasie w Warszawie, wśród których budowa Dworca Centralnego – obok odbudowy Zamku Królewskiego i budowy Trasy Łazienkowskiej – należała do najbardziej spektakularnych.

Obraz oddaje fascynację nowoczesnym miastem i jego infrastrukturą. Na pierwszym planie widać wznoszenie podziemnych tuneli i peronów. Za nim rozciąga się panorama stolicy z Pałacem Kultury i Nauki, budynkami handlowo-biurowymi tzw. Ściany Wschodniej ulicy Marszałkowskiej i hotelem Forum. Malowane dynamiczną kreską ciągi komunikacyjne biegną przez Wisłę trzema mostami: średnicowym, Poniatowskiego oraz budowanym mostem Łazienkowskim, stanowiącym fragment Trasy Łazienkowskiej.

Dworzec Centralny i Trasa Łazienkowska były kluczowymi inwestycjami komunikacyjnymi modernizowanej w latach 70. XX wieku Warszawy. Funkcjonalny, estetyczny i nowoczesny Dworzec Centralny (1972–1975) został zaprojektowany przez Arseniusza Romanowicza (1919–2018) we współpracy z Piotrem Szymaniakiem (1911–1967).

Cała infrastruktura kolejowa została ukryta pod ziemią. Mimo trudności gospodarczych nie szczędzono środków finansowych – do budowy starano się użyć najlepszych materiałów, ściany korytarzy pokryto białym marmurem, część wyposażenia sprowadzono z Zachodu, jak np. automatyczne drzwi (pierwsze w Polsce) ze Szwajcarii, ruchome schody z Francji. Trasa Łazienkowska (1971–1974) powstała jako nowoczesna droga szybkiego ruchu – obwodnica Śródmieścia usprawniająca tranzyt na linii wschód-zachód. Obie inwestycje – niezwykle potrzebne – zostały wykorzystane przez ówczesne władze państwowe do propagandy sukcesu potwierdzającej skuteczność i słuszność socjalistycznego ustroju i gospodarki.

Budowa Dworca Centralnego
EDWARD DWURNIK
WARSZAWA; 1974
OLEJ, AKRYL NA PŁÓTNIE
MHW 18772
131 × 115 CM
MHW 18772

Fotografia: