Papierowa wycinanka „Syrena”

Oprócz pełnoplastycznych postaci Syren, stylistycznie zbliżonych do wizerunku przyjętego w herbie miasta, w zbiorach Muzeum znajduje się również duża grupa jego interpretacji w rozmaitych, często oryginalnych technikach artystycznych. W twórczości rzeźbiarza, medaliera i ceramika Wojciecha Czerwosza (1913–1986) ważne miejsce zajmuje cykl kilkudziesięciu przedstawień kobiety z rybim ogonem, z których 28 znajduje się w zbiorach Muzeum Warszawy. Artysta nie był warszawiakiem z urodzenia, pochodził z Łopusznej na Podhalu. Edukację rozpoczął w szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem i kontynuował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem profesora Edwarda Wittiga (1879–1941), a później Xawerego Dunikowskiego (1875–1964).

W 1949 roku wraz z żoną, malarką i ceramiczką Zofią Rendzer-Czerwosz (1919–2009), zamieszkał na warszawskiej Saskiej Kępie. Jak wielu artystów w tym czasie zaangażował się w odbudowę stolicy, uczestnicząc w pracach nad rekonstrukcją zniszczonych wraz z budynkami rzeźb. Bliższy kontakt ze sztuką warszawską zaowocował w jego pracach coraz częstszym nawiązywaniem do tej tematyki.

Ważne miejsce w twórczości Czerwosza zajmowała wycinanka. Początkowo, w latach 60. XX wieku technikę tę traktował jako wytchnienie od ciężkiej pracy rzeźbiarza, z czasem wycinanki stały się dla niego pełnoprawnym, samodzielnym środkiem wyrazu. Stworzył niepowtarzalny styl cechujący się syntezą i ekspresją formy. Powstające w tej technice cykle tematyczne związane były z dyscyplinami sportowymi, dzikimi zwierzętami, motywami góralskimi, przedstawieniami głów królów polskich, a także legendami. Pochodzące z lat 70. XX wieku Syreny warszawskie w niewielkim stopniu nawiązują do utrwalonych wzorów, artysta rozmyślnie rezygnował z niektórych ich atrybutów, jak tarcza czy miecz. Oryginalny jest materiał, z którego wykonywał Syreny: wycinał je ostrym nożem w czarnym papierze pozyskanym z opakowań po kliszach fotograficznych i naklejał na karton.

Papierowa wycinanka Syrena
WOJCIECH CZERWOSZ
WARSZAWA; LATA 70. XX W.
PAPIER, WYCINANIE
MHW 24521
32,4 × 23 CM

Fotografia: