Plan Miasta Stołecznego Warszawy Książnicy-Atlas z 1939 roku

Warszawa w planach

Prezentowana między październikiem 1938 a kwietniem 1939 roku wystawa Warszawa wczoraj, dziś, jutro przyciągnęła do Muzeum Narodowego ponad milion odwiedzających i stworzyła obraz przedwojennej stolicy jako modernizującego się miasta, zdolnego szybko dorównać zagranicznym metropoliom.

Był to czas intensywnego rozwoju – w 1937 roku w Warszawie było aż 1 100 czynnych placów budowy, w 1938 po raz ostatni przed wojną poszerzono granice miasta oraz sfinalizowano największe stołeczne inwestycje infrastrukturalne dwudziestolecia międzywojennego. Mieszkańcy i włodarze, mimo coraz bardziej realnego zagrożenia wojną, z nadzieją spoglądali w przyszłość.

Ten optymizm znalazł swój wyraz m.in. w urzędowych planach miasta, w których obiekty istniejące sąsiadowały z tymi dopiero powstającymi – niekiedy nawet bez ich rozróżnienia. Plan Miasta Stołecznego Warszawy, wydany w 1939 roku przez ceniony za nowatorskie rozwiązania graficzne Instytut Kartograficzny E. Romera Książnicę-Atlas, także nie ograniczał się do oddania ówczesnego obrazu miasta ‒ ilustrował jej rozwój.

Warszawa na Planie Książnicy-Atlas

Dzięki doskonale przygotowanej przez wydawnictwo Muzeum Warszawy edycji czytelnik nie pozostaje sam z trudnym zadaniem poruszania się po jednym z najciekawszych dawnych planów stolicy. Również dzisiaj takie zwiedzanie ma sens: miasto nic nie straciło ze swojego modernizacyjnego pędu, a w obliczu współczesnych sporów o jego kształt przedwojenny i niezrealizowane plany, publikacja może posłużyć jako dodatkowy argument w dyskusji.

W opublikowanym właśnie zestawie oprócz przedruku oryginalnego Planu wraz ze skorowidzem ulic i placów znalazły się: książka zawierająca szkic historyczny autorstwa Jarosława Trybusia, przybliżający obraz międzywojennej Warszawy, oraz szczegółowe omówienie genezy oraz treści Planu przygotowane przez Pawła E. Weszpińskiego. Całość uzupełniają dwie opracowane na potrzeby tej publikacji broszury: spis ulic i placów zaznaczonych na Planie oraz wykaz zaznaczonych obiektów z opisami, aa także Plan z 1939 roku z naniesioną współczesną siatką ulic.

Tak wnikliwe i pionierskie opracowanie sprawia, że Plan Miasta Stołecznego Warszawy Książnicy-Atlas w edycji Muzeum Warszawy zainteresuje zarówno zaawansowanych varsavianistów, jak i okaże się zajmującą lekturą dla wszystkich mieszkańców stolicy, którzy chcieliby lepiej poznać i zrozumieć swoje miasto.

Seria Plany Warszawy

Plany Warszawy to seria wydawnicza przybliżająca najciekawsze dzieła ze zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy. Każda publikacja zawiera przedruk oryginalnego planu wraz ze szczegółowym opracowaniem kartograficznym oraz ekspercki szkic historyczny przedstawiający miasto w okresie powstania planu.

Za koncepcję serii odpowiada Paweł E. Weszpiński, kustosz w Dziale Planów i Rysunków Architektonicznych Muzeum Warszawy, a za jej oprawę graficzną ‒ Anna Piwowar. Pierwsza publikacja, która ukazała się w ramach serii, Plan Warszawy Georges’a Louisa Le Rouge’a z 1768 roku, została wyróżniona w 2014 roku Nagrodą KLIO dla najlepszej książki historycznej w kategorii Varsaviana oraz wyróżnienie w konkursie na Najpiękniejszą Książkę Roku Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.

W 2016 roku planowane jest wydanie Planu niwelacyjnego miasta Warszawy z 1912 roku Wiliama Heerleina Lindleya w opracowaniu Ryszarda Żelichowskiego i Pawła E. Weszpińskiego.

Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński, Plan Miasta Stołecznego Warszawy z 1939 roku, Instytut Kartograficzny E. Romera Książnica-Atlas z serii PLANY WARSZAWY ze zbiorów kartograficznych Muzeum Warszawy

Nagrody i wyróżnienia:

• X edycja konkursu „Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – WIERZBA” – wyróżnienie w kategorii Wydawnictwo muzealne 2015 roku,
• Najlepsza okładka roku 2015 –  8 najlepszych okładek książek, które wydano w Polsce w 2015 roku według magazynu „F5”,
• Nagroda DOBRY WZÓR 2016 w kategorii Grafika użytkowa i opakowania.

Książka do kupienia w sklepie Muzeum Warszawy.

Koncepcja serii i poszczególnych publikacji z serii: Paweł E. Weszpiński
Recenzja tekstu Plan miasta stołecznego Warszawy Książnicy-Atlas z 1939 roku: dr hab. Wiesław Ostrowski, Zakład Geoinformatyki, Kartografii i Teledetekcji, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego
Konsultacja naukowa: dr hab. Beata Konopska, Instytut Geodezji i Kartografii, Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN
Autorzy opracowania: Ryszard Mączewski, Witold Pietrusiewicz, Jarosław Trybuś, Paweł E. Weszpiński
Redakcja merytoryczna: Barbara Hensel-Moszczyńska
Redakcja: Małgorzata Jurkiewicz, Małgorzata Mycielska
Korekta: Julia Odnous
Projekt graficzny serii: Anna Piwowar
Skład i przygotowanie do druku: Anna Piwowar
Redaktor prowadząca: Małgorzata Mycielska

• 146 stron (książka) + reprint Planu miasta stołecznego Warszawy, 61,5 × 64 cm
• Plan miasta stołecznego Warszawy z naniesioną siatką ulic z 2015 roku, 61,5 × 64 cm
• Plan miasta stołecznego Warszawy z zaznaczonymi najważniejszymi obiektami, 61,5 × 64 cm
• broszura Obiekty oznaczone na Planie miasta stołecznego Warszawy wydanym przez Książnicę-Atlas we Lwowie w 1939 roku
• broszura Ulice i place na Planie miasta stołecznego Warszawy wydanym przez Książnicę-Atlas we Lwowie w 1939 roku
• reprint Plan m.st. Warszawy 1 : 25 000
• skorowidz ulic i placów

Oprawa twarda, druk kolorowy, wersja językowa: polska.

Wydawca: Muzeum Warszawy, Wydanie I, Warszawa 2015