29 lutego – 26 maja 2024 roku
wt., śr., pt., sob. 11-19, czw. 11-20, niedz. 11-18
20 zł normalny / 15 zł ulgowy, bezpłatny czwartek

Śliczna jest młodość naszego wieku. Fotoalbumy 1850–1950

Sto lat historii i emocji zawartych w fotoalbumach.

Wystawa Śliczna jest młodość naszego wieku. Fotoalbumy 1850–1950 pokazuje przemiany albumów fotograficznych, utrwalanie i przemijanie obowiązujących je konwencji oraz to, jak splecione są z historią fotografii. Prezentuje role, jakie albumy odgrywały w społecznościach, rodzinach czy instytucjach. Wystawa skupia się również na emocjach, jakie wywoływało i wciąż prowokuje przeglądanie albumu.

Doświadczenie oglądania albumów fotograficznych niemal zawsze wymaga rozbudzenia wyobraźni, szczególnie w muzeum, gdzie nie można ich dotknąć i przekartkować. Pomaga ona dostrzec, co kryją te wyjątkowe przedmioty. Celem wystawy jest pokazanie, że albumy fotograficzne są naturalnym środowiskiem fotografii.

Wywoływanie wspomnień i utrwalanie pamięci 

Album fotograficzny może pełnić wiele funkcji. W XIX wieku był m.in. eleganckim podarunkiem, narzędziem budowania pozycji społecznej i wzmacniania tożsamości narodowej czy inspiracją do konwersacji podczas spotkań towarzyskich. Wraz z upowszechnieniem się fotografii wzrosła również popularność utrwalania wspomnień i budowania osobistych opowieści w formie albumów. Albumy mogą przywoływać emocje, wzmacniać więzi i rozbudzać wyobraźnię. Na ekspozycji znajdują się również obiekty całkowicie pozbawione sentymentu, używane do prowadzenia dokumentacji naukowej czy kryminalnej. 

Śliczna jest młodość naszego wieku

Znaczenie prywatnych historii podkreśla cytat zawarty w tytule. Słowa „śliczna jest młodość naszego wieku” pochodzą z odręcznego podpisu na karcie albumu, który w 1943 roku z okazji imienin otrzymała dziewczyna o imieniu Franka.

Albumy fotograficzne często mają więcej niż jednego autora lub autorkę. Wystawa zwraca uwagę na to, jak ważny jest nie tylko twórca fotografii, lecz także osoby komponujące albumy, właściciele i ofiarodawcy. Bez nich opowieść o albumach jest niepełna. Przykładem może być Album inżyniera Stefana Stattlera. Wklejone przez niego fotografie układają się w dumną opowieść o rozwoju jednego z największych przedsiębiorstw w Królestwie Polskim. Po 40 latach pracy Stefan Stattler w atmosferze nieporozumień ustąpił ze stanowiska dyrektora Zakładów Towarzystwa Przemysłowego Lilpop, Rau i Loewenstein. Rozgoryczony na ostatniej karcie albumu obok swoich portretów wkleił portret konia i w gorzkim komentarzu przyrównał swój los do losu pociągowego zwierzęcia. 

Nie tylko fotografia 

Prezentowane na wystawie albumy fotograficzne łączą różne środki wyrazu. Na ich kartach odnajdziemy rysunki, kaligrafowane dedykacje, kolaże, prywatne zapiski. Albumy fotograficzne traktowane są zwykle jako miejsce przechowywania zdjęć. Do wystaw fotografie się z nich wyjmuje lub prezentuje album otwarty tylko na wybranych stronach. Rzadko zwraca się uwagę na układ zdjęć na karcie. Elementy takie jak wklejone lub włożone do albumu wycinki z gazet, rysunki czy pamiątki bywają pominięte. Do stworzenia albumu wykorzystywane są najróżniejsze materiały, od okładek, np. zdobionych aksamitem, drewnem czy srebrem, aż po kwiaty włożone między karty.

Właściwe i bezpieczne eksponowanie tak złożonych obiektów jest wyzwaniem – umożliwiły je długie przygotowania konserwatorek i konserwatorów.

Sto lat historii fotoalbumów

Muzeum Warszawy posiada wyjątkową kolekcję polskich albumów fotograficznych. Najstarsze z nich sięgają początków warszawskiej fotografii.

Na wystawie prezentujemy m.in. pierwszy fotograficzny album widoków Warszawy autorstwa Karola Beyera z 1859 roku czy album ze słynną dokumentacją fotograficzną budowy mostu Kierbedzia. Fotografie takich autorów jak Zofia Chomętowska czy Sylwester Braun pokazujemy w nieoczywistych kontekstach – albumów dedykowanych konkretnym osobom przy różnych okazjach. Nie brakuje albumów, z których można odczytywać historie warszawskich rodzin, a także dawnych szkół żeńskich czy nawet środowiska cyklistów. Część obiektów pokazujemy po raz pierwszy. 

Fotoalbumy i sztuka współczesna

Historycznym obiektom na wystawie towarzyszą prace współczesnych artystów i artystek, którzy traktują album fotograficzny jako formę wypowiedzi.

Dla Anety Grzeszykowskiej punktem wyjścia są prywatne fotografie. W Albumie z 2022 roku artystka „wytarła” wizerunek swojej córki, a opowieść o jej życiu ułożyła wstecz, od 10. urodzin aż do jej pojawienia się na świecie. Dzieło to udostępniamy do samodzielnego przeglądania. W innej sali pokazujemy prace Igora Omuleckiego, który ułożył rodzinne fotografie z ponad dwudziestoletniego okresu w nostalgiczny pokaz slajdów. Z kolei prace Izabeli Pluty skupione są na materialności XIX-wiecznego albumu – jego zdobieniach i kształtach, zadają też pytanie o to, czy album jest nośnikiem pamięci o przeszłości. O tym, jak różne funkcje mogą przyjmować albumy fotograficzne, będzie można przekonać się podczas oglądania niewielkich notesów z polaroidami, tworzonych przez Rafała Milacha, który używa ich jako podręcznych szkicowników.

Centrum Fotografii

Wystawa jest częścią programu Centrum Fotografii, nowej inicjatywy Muzeum Warszawy, której celem jest rozwijanie zainteresowania fotografią.

Projekt Focus on Photography Centrum Fotografii korzysta z dofinansowania otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii – z funduszy EOG i funduszy norweskich oraz ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

KOLOFON

Zespół kuratorski: Katarzyna Adamska, Piotr Głogowski, Monika Michałowicz, Ewa Nowak-Mitura, Karolina Puchała-Rojek, Julia Staniszewska, Anna Topolska

Projekt wystawy: Maciej Siuda, Aleksandra Jankowska-Głowacka

Produkcja: Katarzyna Jolanta Górska

Projekt graficzny i przygotowania do druku wystawy: Joanna Bębenek, Łukasz Izert, Filip i Urszula Tofil (Syfon Studio)

Projekt graficzny plakatu i materiałów promocyjnych: Joanna Bębenek

Redakcja językowa: Julia Odnous

Korekta: Urszula Drabińska

Tłumaczenia: Marcin Wawrzyńczak (teksty ciągłe / exhibition text), Katarzyna Bojarska (chmura haseł / tag cloud)

Oprawa i realizacja: Paweł Grochowalski, Ksenia Góreczna, Krzysztof Hernik, Julia Kłosińska, Piotr Lipiński, Artur Miniewicz, Katarzyna Radecka, Tomasz Raubo, Adam Rogowski, Anna Rutkowska, Dariusz Sałański, Leszek Sokołowski, Mariusz Stawski, Hanna Suchołbiak, Adam Wrzosek

Multimedia: Filip Wielechowski-Olszak, Dorota Migas-Mazur

Opieka konserwatorska: Julia Kłosińska, Piotr Popławski, współpraca Igor Nowak, Adam Wrzosek

Koordynacja digitalizacji: Mikołaj Kalina

Digitalizacja: Adrian Czechowski, Eliza Kowalska-Małek, Kamil Łuczak, Michał Matyjaszewski, Anna Sulej

Wypożyczenia zewnętrzne: Janusz Kurczak

Wypożyczenia wewnętrzne: Dorota Parszewska, Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz, Filip Żelewski, Tomasz Lewandowski, Grażyna Deneka, Joanna Rykiel

Realizacja elementów scenograficznych: Artmontage, Ekspos

Zespół Pozyskiwania Środków Zewnętrznych: Marzena Michałek-Dąbrowska

Opieka prawna: Maciej Barabasz, Monika Góra, Tomasz Saganowski

Program towarzyszący: Wanda Kaczor, Anna Lorek-Maciejuk

Komunikacja Centrum Fotografii: Kacper Szalecki

Komunikacja i marketing: Joanna Andruszko, Joanna Bębenek, Małgorzata Czajkowska, Agata Fijałkowska, Agata Fronczyk, Klaudia Gniady, Dagmara Jędrzejewska, Daniel Karwowski, Anna Ładna, Jowita Purzycka, Kacper Szalecki

Patroni medialni: „Polityka”, Radio Tok FM, „Pismo”, Magazyn „Szum”

Identyfikacja wizualna:  Joanna Bębenek, w tle fragment zdobionej karty z albumu Renaissance z przełomu XIX i XX w. z kolekcji Muzeum Warszawy oraz fotografia z kolekcji rodzinnej Igora Omuleckiego Wspólna sprawa: 1968–1983, 2023, dzięki uprzejmości artysty