28.09.2020 / Aktualności, Muzeum Warszawskiej Pragi, Prawobrzeżni
Zofia Łabusiewicz
Zofia Łabusiewicz (1867-1920) miała 31 lat, kiedy założyła na Pradze swoją wymarzoną szkołę dla dziewcząt. Zdobywało w niej wykształcenie kilka pokoleń prażanek. Była najstarszą z córek Aleksandry i Antoniego Łabusiewiczów.
W domu rodzinnym panowała patriotyczna atmosfera, która współistniała z artystycznymi zamiłowaniami ojca – byłego ucznia Wyższej Szkoły Malarstwa w Warszawie. Zofia, wzorowa uczennica, ukończyła z wyróżnieniem Drugie Warszawskie Gimnazjum Żeńskie.
Przedwczesna śmierć rodziców sprawiła, że musiała zaopiekować się trzema młodszymi siostrami. Aby zapewnić rodzinie środki materialne dziewiętnastolatka uzyskała patent pedagogiczny i rozpoczęła pracę nauczycielki na pensjach warszawskich, ucząc języka polskiego, matematyki i geografii. Jedyną szansą dalszego kształcenia stał się dla niej tajny Uniwersytet Latający. Jej siostry mogły już studiować oficjalnie: Eliza – romanistykę na Sorbonie, Jadwiga – na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Otwarta w 1898 r. pensja panny Zofii Łabusiewicz była szkołą trzyklasową, zlokalizowaną przy ul. Targowej 45. W szkole od początku, mimo carskich zakazów, nauczano historii i geografii Polski, a także języka polskiego. W ciągu następnych kilkunastu lat, dzięki staraniom założycielki i dyrektorki, placówkę rozszerzano, a w 1916 r. uzyskała status ośmioklasowego gimnazjum (wówczas bez pełni praw rządowych).
Zwiększanie ilości klas łączyło się z przeprowadzkami: na ul. Szeroką 36 (ob. Kłopotowskiego), Brukową 26 (ob. Okrzei), znów na Szeroką i wreszcie na ul. Kępną 17a, gdzie szkoła miała swą siedzibę aż do wybuchu II wojny światowej.
Zofia Łabusiewicz przez 22 lata była w swojej szkole dyrektorką, administratorką i jedną z nauczycielek. Często angażowała się w sprawy społeczne. W 1905 roku dołączyła do strajku szkolnego, walcząc o polską szkołę.
W czasie I wojny światowej, przez cały czas utrzymując funkcjonowanie placówki, działała w Praskim Komitecie Obywatelskim i w Warszawskim Komitecie Opieki nad rodzinami rezerwistów. W szkole zorganizowała szwalnię, przygotowującą m.in. bandaże dla rannych.
Wiosną 1920 r. Zofia Łabusiewicz wypuściła w świat pierwszy rocznik swoich maturzystek. Jednak jej aktywne życie kilka miesięcy później (15 listopada) przerwała nagła śmierć w wypadku tramwajowym. Odtąd szkoła pozostawała w zarządzie młodszych sióstr założycielki: Jadwigi Socharskiej i Elizy Łabusiewicz (później Majewskiej). Stanowisko dyrektora powierzono Władysławowi Majewskiemu (wkrótce mężowi Elizy), doktorowi filozofii, absolwentowi fizyki i biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prowadzone przez nich gimnazjum, szkoła powszechna i wreszcie liceum były znane z wysokiego poziomu nauczania i przyjaznej uczniom atmosfery. We wrześniu 1939 r., po zamknięciu szkół średnich przez Niemców, budynek przy ul. Kępnej 17a został zajęty na skład szczotek. W czasie okupacji szkoła prowadziła tajne nauczanie, organizując co roku konspiracyjne egzaminy dojrzałości.
Mimo wznowienia działalności po wojnie, została w 1948 r. decyzją władz zamknięta. Przez 50 lat istnienia szkołę Zofii Łabusiewicz ukończyło około tysiąca dziewcząt.
Opracowała: Jolanta Wiśniewska
