Papierośnica z widokiem Trasy W-Z

Papierośnica z przedstawieniem Trasy W-Z powstała w latach pięćdziesiątych XX wieku. Jest wykonana ze srebra i zaopatrzona w sygnaturę Cepelii, czyli Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego. Instytucja ta, założona w 1949 roku zajmowała się szeroko rozumianą promocją sztuki ludowej i rękodzieła. Zrzeszała warsztaty kultywujące tradycyjne techniki rękodzielnicze. Niewątpliwie miała także stanowić narzędzie kontroli nad niewielkimi zakładami rzemieślniczymi i gwarantować ideową zgodność ich wyrobów z obowiązującą socjalistyczną propagandą. Wydawało się to istotne zwłaszcza w przypadku produkcji pamiątkarskiej, stanowiącej ważną gałąź działalności Cepelii. Dużym uznaniem cieszyły się cepeliowskie suweniry: biżuteria, bibeloty, akcesoria biurkowe i tytoniowe. Papierośnice, popielniczki czy etui na pudełka zapałek, zważywszy na modny wtedy zwyczaj palenia, były powszechnie używane i uważano je za elegancki prezent.

Papierośnica ozdobiona jest rytowanym widokiem Trasy W-Z, pierwszej tak dużej powojennej inwestycji komunikacyjnej. Uroczyście udostępniono ją warszawiakom 22 lipca 1949 roku, czyli w dniu najważniejszego święta Polski Ludowej. Arteria ta łączyła ówczesne wschodnie i zachodnie krańce miasta. Nowatorskim rozwiązaniem urbanistycznym było poprowadzenie jej przez tunel pod Krakowskim Przedmieściem oraz ulicami Senatorską i Miodową. Tunel drogowo-tramwajowy i przejście dla pieszych połączone z ruchomymi schodami wciąż zdobią dekoracje wykonane w duchu socrealizmu.

W Gabinecie Suwenirów mamy akcesoria gabinetowe, tytoniowe i toaletowe z przedstawieniem Trasy W-Z. Za pomocą tego motywu podkreślano możliwości techniczne nowego systemu politycznego, obrazowano dynamiczny rozwój stolicy i towarzyszący odbudowie entuzjazm mieszkańców Warszawy. Na wszystkich przedmiotach ukazano wlot do tunelu, nad którym widoczny jest fragment Krakowskiego Przedmieścia oraz kolumna króla Zygmunta III Wazy. Zabieg ten miał charakter ideologiczny – dążono w ten sposób do wpisania nowej inwestycji do tradycyjnego kanonu motywów warszawskich. W papierośnicy urzeka sugestywna, ale nieco naiwna symbolika nowoczesności. W tunelu Trasy W-Z umieszczono tramwaj poprzecznie do kierunku ruchu, ponieważ takie ujęcie pozwoliło na jednoznaczne zdefiniowanie jego sylwetki. Realizm ustąpił pola czytelności przekazu.

Papierośnica z widokiem Trasy W-Z
CENTRALA PRZEMYSŁU LUDOWEGO I ARTYSTYCZNEGO CEPELIA
WARSZAWA; LATA 50. XX W.
SREBRO SZTANCOWANE, GILOSZOWANE, GRAWEROWANE
MHW 29335
9,9 × 5,7 × 1,2 CM
MHW 29335

Fotografia: