23.11.2020 / Aktualności, Muzeum Warszawskiej Pragi, Prawobrzeżni
Kazimierz Lisiecki „Dziadek”
Mawiał, że „portki można zgubić, ale honoru nigdy”. Znali go i szanowali niemal wszyscy warszawscy gazeciarze. Dzięki niemu znajdowali namiastkę rodzinnego domu i swoją przyszłość.
Kazimierz Lisiecki „Dziadek” (1902-1976) był wychowawcą młodzieży, pionierem pedagogiki opiekuńczej, współtwórcą Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy. Urodził się w podwarszawskim Żbikowie (dziś część Pruszkowa), ale jego nazwisko na zawsze zapisało się w historii ulicy Środkowej na warszawskiej Pradze.
Właśnie przy Środkowej 9 w roku 1933 otwarto pierwsze samodzielne Ognisko „Dziadka” Lisieckiego (wcześniej ognisko działało w udostępnionych lokalach przy Hipotecznej i Senatorskiej). W niewielkim drewnianym budynku na Pradze swój azyl znaleźli chłopcy pracujący na ulicach Warszawy – sprzedawcy i roznosiciele gazet, często bezdomni i pozbawieni opieki. Dla nich „Dziadek” stworzył oryginalny, nowatorski system pedagogiczny, oparty na zasadzie podmiotowości dziecka.
Uważał, że dzieciom należy się dom, a nie dobroczynny przytułek. Że chłopcy z ulicy to osoby rzutkie, twórcze, pełne inicjatywy, kochające wolność, które przychodzą do Ogniska dobrowolnie. Obowiązywała zasada „nic darmo” (chłopcy byli zobowiązani do pracy na rzecz ogółu) oraz „wstyd za zło” (zasada godności, honoru i odpowiedzialności). Oprócz domu na Pradze, przed wojną Kazimierz Lisiecki prowadził ogniska przy Nowym Zjeździe i przy ul. Długiej. Podobne placówki powstały w Łodzi, Grudziądzu i Toruniu.
„Dziadek” miał charyzmę i silną osobowość. Dla chłopaków z ulicy był „Kimś”. Od 1927 r. w pracy i w życiu wspierała go żona, Maria z Ciechomskich, nazywana przez ogniskowców „Babcią”.
W latach 30. XX w. i w czasie okupacji do praskiego Ogniska uczęszczało nawet 160-170 chłopców. Na parterze drewniaka znajdowała się jadalnia, świetlica, pokój muzyczny, gabinet „Dziadka”. W suterenie: kuchnia, magazyny, piwnice. Na piętrze: hotelik i mieszkanie. Na posesji było boisko, na którym w lecie grano w różne gry, a zimą było lodowisko.
Przy praskim domu działała orkiestra mandolinistów, chór rewelersów, drużyna piłkarska oraz 83 Warszawska Drużyna Harcerska – założona przez innego uwielbianego przez chłopców wychowawcę, Druha Gancarczyka. Wychowankowie wydawali gazetkę „Oczko”, gdzie komentowali bieżące sprawy. Działał teatrzyk kukiełkowy, który w czasie okupacji dawał przedstawienia bożonarodzeniowe dla mieszkańców Pragi.
LOSY POWOJENNE
Środkowa to najdłużej działające w tym samym miejscu ognisko, założone przez Kazimierza Lisieckiego. Po wojnie budynek został przejęty przez PCK (odzyskany po długich staraniach), a Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy zlikwidowane.
Dopiero po 1956 r. „Dziadek” mógł kontynuować swoją pracę jako kierownik Państwowego Zespołu Ognisk Wychowawczych. Jednak w niedługim czasie ówczesne władze podjęły działania zmierzające do odejścia od koncepcji programowej „Dziadka” i podporządkowania placówek kuratorium. W 1971 roku Kazimierz Lisiecki przeszedł na emeryturę.
Zmarł 9 grudnia 1976 roku, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A14-2-8). O jego dziele przypomina Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy im. Kazimierza Lisieckiego Dziadka „Przywrócić Dzieciństwo„.
Praski drewniak (obecnie siedziba Zespołu Ognisk Wychowawczych im. Kazimierza Lisieckiego, oddziału Centrum Wspierania Rodzin – Rodzinna Warszawa) przechodzi właśnie generalny remont, którego zakończenie zapowiedziano na wiosnę 2021 roku.
Opracowała: Jolanta Wiśniewska
