Leon Schiller

Leon Schiller (1887-1954) – wybitny reżyser, krytyk i teoretyk teatralny zapisał się w historii dawnego Henrykowa (ob. teren dzielnicy Białołęka).

Właśnie tam, przy ul. Modlińskiej, działał od lat 20. XX w. ośrodek „Przystań” dla upadłych dziewcząt, prowadzony przez zgromadzenie sióstr samarytanek. Zimą 1942/1943 roku Leon Schiller wystawił w nim swoją „Pastorałkę”.

ul. Modlińska 257, fot. J. Wiśniewski

Stało się tak z inspiracji ówczesnej przełożonej ośrodka – Matki Benigny (byłej aktorki Stanisławy Umińskiej). W konspiracyjnych warunkach Schiller wyreżyserował przedstawienie, w którym wystąpiły podopieczne samarytanek. Sam też akompaniował aktorkom na fortepianie. Przy realizacji przedsięwzięcia współpracowała z nim znana przed wojną tancerka i choreografka – Tacjanna Wysocka.

Okupacyjna realizacja „Pastorałki” przeszła do historii teatru polskiego. Owiana legendą, przetrwała we wspomnieniach tych, którzy mogli ją oglądać. Wśród widzów, którzy trafili do Henrykowa, byli m.in. Czesław Miłosz, Marian Wyrzykowski, Witold Lutosławski, Jerzy Andrzejewski, Andrzej Łapicki. Leon Schiller wielokrotnie wracał do domu przy Modlińskiej. Oczarowany jego atmosferą, pracując z aktorkami-amatorkami, wyreżyserował jeszcze dwa przedstawienia: „Gody weselne” i „Wielkanoc” („Pasję”). Wielokrotnie powtarzano też „Pastorałkę”. W latach 1942-1944 przy Modlińskiej odbyło się ogółem około 30 przedstawień!

Dziś, dzięki staraniom Fundacji AVE i społeczników, zabytkowy budynek przy Modlińskiej 257 ma szansę na rewitalizację i przeznaczenie na Centrum Lokalne.

Dowiesz się więcej:

A. Mieszkowska, B. Włodkowski, Modlińska 257. Miejsce magiczne, Warszawa 2015