Co robi kowal?

Wszyscy prascy dorożkarze przyjeżdżali do posesji, gdzie mieści się nasze Muzeum reperować koła i podkuwać konie. Dziś w tym miejscu mamy bibliotekę, ale rytm wybijany młotkami na kowadle wciąż można usłyszeć na Pradze.

Obejrzyj instruktaż wykonania świecznika. Przeprowadził go Łukasz Dudek z zakładu Kowale Losu w trakcie szkolenia warsztatowego w ramach Modelowej Rewitalizacji Miast w 2018 roku.

Co robi kowal?

Na początku kiedy się uczy – świecznik, bo wówczas może poznać wszystkie techniki obróbki metalu. Zobacz jak kowal zawiązuje supeł na metalowym pręcie, tak jak ty zawiązujesz go na sznurówce.

Surowiec

Etapy obróbki metalu to gięcie, wydłużanie, rozciąganie, spęczanie, nagrzewanie w palenisku. Surowiec staje się plastyczny w temperaturze około 800 stopni. Poprzez spęczanie metalu można zwiększyć jego średnicę. Palenisko kowala rozpala się tak samo jak tradycyjną kuchnię węglową.

Narzędzia

Kowadło jest jak instrument, który w każdym miejscu wydaje inny dźwięk. Gdy dwaj kowale pracują razem, jeden wybija rytm małym młotkiem, drugi dużym młotem kuje w zadanym tempie (patrz przypis 1).

Kiedyś kowale wykańczali materiał tak, aby nie było widać śladów młotka, dzisiaj taka faktura jest w cenie bo świadczy o ręcznej pracy.

W tradycyjnym warsztacie potrzebne narzędzia kowal potrafi zrobić sam.

Efekty pracy

Kowale wykonują specjalistyczne zamówienia artystyczne, np. metalowe konstrukcje witraży, industrialne meble i elementy wystroju, bramę z wykuwanymi różami. Współpracują z architektami i projektantami.

Kuźnia Kowale Losu

Te tradycje w Warszawie kultywują Jerzy Kamiński i Wiesław Górski. Swoją kuźnie nazwali Kowale Losu. Mieści się w zabudowaniach dawnej fabryki Drucianka na Szmulowiźnie. Kuźnia Kowali Losu to firma-zabytek, gdyż Kamiński i Górski przejęli warsztat założony przez Antoniego Szmalenberga w 1921 roku, a następnie prowadzony przez jego syna Tadeusza. Był to jeden z wiodących warszawskich zakładów rzemiosła metalowego (patrz przypis 2).

Tekst przygotowała: Katarzyna Chudyńska-Szuchnik, kuratorka programu Wykonane na prawym brzegu. Rzemieślnicy.

1) 1) https://www.urzadzamy.pl/miesiecznik-dobre-wnetrze/abc-designu/kowale-losu,63_15924.html

2) Z dziejów rzemiosła warszawskiego, red. Barbara Grochulska, Witold Pruss, Warszawa 1983, s. 510