Wazon z Królewskiej Fabryki Farfurowej w Belwederze

Do zbiorów Muzeum Warszawy trafił XVIII-wieczny fajansowy wazon z królewskiej manufaktury w Belwederze.

Wazon ze względu na swą unikatowość i wysoką jakość artystyczną malunku jest jednym z najważniejszych obiektów w kolekcji ceramiki Muzeum Warszawy. Wazon można już oglądać w muzeum.

Manufaktura porcelany

Wazon powstał w królewskiej farfurni, która działała w Warszawie zaledwie przez dziesięć lat, w okresie od 1770 do 1780 roku. Ambicją Stanisława Augusta Poniatowskiego było utworzenie manufaktury porcelany na wzór słynnej wytwórni miśnieńskiej czy też wiedeńskiej.

Niestety, podjęte w 1768 roku próby produkcji porcelany spełzły na niczym. Sprowadzonemu z Bawarii baronowi Józefowi Franciszkowi Schütterowi nie udało się wytworzyć tej niezwykle cennej i pożądanej masy ceramicznej. Tajniki jej produkcji były wówczas pilnie strzeżone przez rzemieślników zwanych arkanistami, działających w nielicznych europejskich wytwórniach.

W zaistniałej sytuacji król musiał poprzestać na otwarciu manufaktury fajansu. Pod względem technicznym grubościenne farfury – jak wówczas nazywano fajans – nie mogły równać się z przeświecającą, białą porcelaną. Jednak wysoki poziom malatur, którymi ozdabiano wyroby belwederskie, mogły osłodzić królowi brak manufaktury porcelany.

Wazon w kolekcji Muzeum Warszawy

Współcześnie zachowało się bardzo mało wyrobów z tej warszawskiej wytwórni. Zakupiony do kolekcji ceramiki Muzeum Warszawy wazon jest fajansem krytym nieprzezroczystym białym szkliwem ołowiowo-cynowym. Jego powierzchnię pokrywa bogata kompozycja roślinno-figuralna, malowana farbami muflowymi. Dekoracja utrzymana jest w modnej w XVIII wieku stylistyce chinoiserie. Przedstawione sceny i motywy nawiązują w warstwie wizualnej do chińskiej ceramiki, nie zachowując jednak jej pierwotnych treści i symboliki.

Również forma wazonu wywodzi się z ceramiki Dalekiego Wschodu. Podobnie jak w chińskich naczyniach typu „Tsun”, korpus belwederskiego wazonu został podzielony na trzy części: kielichowatą podstawę, kulisty brzusiec i wysmukłą, kielichowato rozszerzającą się szyję. Wazon zakupiony do zbiorów muzeum pozbawiony został niestety górnej części wylewu, przez co zakłócone zostały jego pierwotne proporcje. Ze względu na nadzwyczajną rzadkość wyrobów belwederskich ten ubytek nie zmniejsza wartości artystycznej tak wyjątkowego obiektu.

Dekoracje wazonu

Na czerepie wazonu rozkwitają kwiaty peoni, wśród których unoszą się barwne insekty, a dwa bażanty walczą o owoce wiśni. Podstawę zdobi motyw karpiej łuski i umieszczone w rezerwach peonie. Na brzuścu została namalowana chińska sosna oraz scenka rodzajowa – dwie Chinki na tle architektury ogrodowej.

Prowadzony wprawną ręką spokojny, płynny rysunek, czyste tony barw oraz motywy dekoracyjne, które znajdują się na prezentowanym wazonie, to charakterystyczne cechy reprezentacyjnych belwederskich fajansów. Luksusowe, bogato zdobione wazony należały do najlepszych osiągnięć królewskiej farfurni. Tworzono z nich zwykle całe garnitury złożone z trzech lub pięciu sztuk i eksponowano we wnętrzach pałaców czy bogatych kamienic.

Zadanie: Zakup wazonu z Królewskiej Fabryki Farfurowej w Belwederze do kolekcji Muzeum Warszawy

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu Kolekcje Muzealne 2018.