09.06.2020 / Aktualności, Kultura online

Jednym słowem – zwiedzaj! Poznaj słowa opisujące muzealia cz.2

W muzeum każdy znajdzie coś dla siebie. Ale czy potrafisz nazwać to, co widzisz przed sobą?

Dowiedz się, co kryje się pod tajemniczymi słowami, na które możesz natrafić w metryczkach muzealnych eksponatów i poznaj terminy, które opisują twoje ulubione Rzeczy warszawskie!

Na końcu czeka na Ciebie test, w którym sprawdzisz swoją wiedzę. Powodzenia!

 

Opracowała: Dominika Sielczak

 

JURYDYKI

To tereny poza murami miejskimi, na których bogata szlachta zakładała „prywatne miasteczka”. Były one całkowicie wyjęte spod prawa obowiązującego w mieście – w związku z tym rządzono się tam zupełnie innymi przepisami, nie było również obowiązku przyjęcia obywatelstwa miasta. Przyczyniły się one do rozwoju terytorialnego, ale nie tylko. Szlachta wznosiła na ich terenie liczne rezydencje i pałace, zmieniając na zawsze panoramę Warszawy.

 

JUSTAUCORPS

W Polsce mówiono na to: szustokor. To rodzaj wierzchniego kaftana męskiego, popularnego w XVII i XVIII wieku. Moda na noszenie go przybyła z Francji – stąd jego trudna nazwa, która oznacza „tuż przy ciele” – był dopasowany do sylwetki. Z biegiem lat jego forma zmieniała się, jednak najbardziej charakterystyczna jest jego rozkloszowana wersja: górna część kaftana przylegająca ściśle do ciała, a dolna – poszerzana od pasa w dół i lekko stercząca na boki. Typowe dla niego są również ogromne mankiety zdobione haftami.

 

KARYKATURA

To przedstawiony zwykle w technice rysunkowej lub graficznej prześmiewczy obraz świata. Karykatura polega na przedstawianiu ludzi, przedmiotów czy wydarzeń w zniekształconej formie. Cechy charakterystyczne są wyolbrzymiane, by pokazać je innym lub w celu ośmieszenia wad i negatywnych elementów.

 

 

KONTUSZ

Element narodowego stroju polskiego. Powstał w połowie XVII wieku, a powszechnie był noszony przez szlachtę w wieku XVIII. Kontusz to rodzaj wierzchniego płaszcza, który zakładano na żupan i przewiązywano pasem kontuszowym. Charakterystyczne są dla niego tzw. wyloty, czyli rękawy rozcięte od pach do łokci, zwisające luźno lub odrzucane na plecy.

 

KOMPOZYCJA

To sposób przedstawienia wszystkich elementów w dziele sztuki w taki sposób, by tworzyły spójną całość. Schemat kompozycji nigdy nie jest przypadkowy – artysta planuje rozłożenie wszystkich elementów tak, aby uwypuklić najistotniejsze treści dzieła sztuki czy zawarte w nim symbole. Zależnie od tego, w jaki sposób zostaną one rozmieszczone, możemy wyróżnić typy kompozycji. Do podstawowych należą:

ZAMKNIĘTA – elementy w dziele sztuki ułożono w taki sposób, że tworzą wrażenie spójnej, skończonej całości, bez niedopowiedzeń. Widać wszystko, co artysta chciał przekazać.

OTWARTA – oglądając dzieło sztuki o kompozycji otwartej ma się wrażenie, że oglądamy jedynie wycinek większej całości, a artysta nie pokazał wszystkiego i ciąg dalszy przedstawionej historii dzieje się poza ramami. Widz jest zapraszany do twórczej współpracy z artystą – używając wyobraźni, może dopowiedzieć resztę, której nie widać.

DYNAMICZNA – tak nazywamy kompozycję z dominującymi liniami ukośnymi, które sprawiają wrażenie ruchu w dziele sztuki.

STATYCZNA – dzieło sztuki sprawia wrażenie zastygłego i nieruchomego, elementy są sztywne, „bez życia”.

SYMETRYCZNA – elementy zawarte w dziele sztuki są ułożone względem osi symetrii dzieła tak, że sprawiają wrażenie lustrzanego odbicia lub są identyczne po obu jej stronach.

ASYMETRYCZNA – rozmieszczenie elementów w dziele sztuki jest niesymetryczne względem osi symetrii, nie ma wrażenia lustrzanego odbicia i równego ustawienia elementów po obu jej stronach.

 

KWASORYT

To znana od XVI wieku technika graficzna druku wklęsłego. Artysta rytuje igłą rysunek na płycie miedzianej pokrytej werniksem, czyli substancją zabezpieczającą. Polega ona na nacinaniu werniksu i odkrywaniu płyty po trochu, etapami. Po skończeniu, rysunek jest zanurzany w roztworze kwasu – im dłużej, tym jest intensywniejszy. Następnie należy usunąć resztki werniksu, rozgrzać płytę i wetrzeć w nią farbę drukarską tak, by pozostała tylko w wytrawionych kreskach. Tak wykonany rysunek jest odbijany na wilgotnym papierze z wykorzystaniem prasy.

 

LAPIDARIUM

To galeria, w której prezentowane są eksponaty wykonane z kamienia – rzeźby czy fragmenty elementów architektonicznych zabytkowych budowli. Lapidarium można urządzić zarówno wewnątrz budynku, jak i na zewnątrz, np. w parku.

 

 

LINORYT

To technika graficzna druku wypukłego, powszechna od XIX wieku. Polega ona na wycięciu rysunku nożykiem lub igłą w linoleum, czyli materiale utwardzonym specjalną masą plastyczną. Elementy wypukłe, tworzące właściwy rysunek, są pokrywane farbą i odbijane na papierze.

 

MAJSTERSZTYK

To przedmiot wykonany przez czeladnika cechowego podczas egzaminu o uzyskanie tytułu mistrza. Dzięki niemu sprawdzano umiejętności i przygotowanie rzemieślnika do samodzielnego wykonywania zawodu.

 

MASZKARON

Tak nazywamy dekoracyjny element architektoniczny w formie głowy ludzkiej lub postaci fantastycznej, o zdeformowanych, niekiedy zabawnych rysach twarzy i niezwykłej fryzurze. Maszkarony zwykle stosowano jako ozdoby kolumn, zworniki czy fragmenty fontann.

 

MIEDZIORYT

To technika graficzna druku wklęsłego, znana już w XV wieku. Polega ona na rytowaniu rylcem wygładzonej miedzianej płyty. Płytę należy ponownie przeszlifować i wypolerować po zakończeniu rytowania, podgrzać i natrzeć farbą drukarską tak, by wypełniła wyryte linie rysunku. Po usunięciu resztek farby z gładkich powierzchni płyty, rysunek odbija się przy użyciu prasy na wilgotnym papierze, pergaminie czy płótnie. Dużą zaletą tej techniki jest jej wydajność – z jednej płytki można uzyskać nawet kilkaset odbitek, charakteryzujących się cieniutką, ostro zakończoną kreską.

 

 

NOKTURN

To dzieło sztuki przedstawiające scenę nocną.

 

 

ODLEWANIE

Odlewanie było znane już w starożytności. To technika polegająca na wylewaniu do przygotowanej wcześniej formy rozpuszczonego materiału, zwykle stopu metali, ale też gipsu czy wosku. Po zastygnięciu, wyjmowano gotowy wyrób z formy i poddawano końcowej obróbce. Dzięki niemu możliwe jest wytwarzanie przedmiotów o wymyślnych, skomplikowanych kształtach i nietypowych rozmiarach.

 

Sprawdź swoją wiedzę w teście! (PDF 2 MB)

 

Jednym słowem – zwiedzaj! Poznaj słowa opisujące muzealia cz.1

Jednym słowem – zwiedzaj! Poznaj słowa opisujące muzealia cz.3