27.04.2020 / Aktualności, Kultura online, Muzeum Warszawskiej Pragi, Prawobrzeżni
Mieczysław Fogg
Mieczysław Fogg (1901-1990) – mistrz polskiej piosenki urodził się i pierwsze lata życia spędził na Szmulowiźnie, w nieistniejącym już dziś domu przy ul. Folwarcznej 15. Naprawdę nazywał się Fogiel, ale w 1926 r. przyjął pseudonim artystyczny „Fogg”. Miał zostać inżynierem komunikacji, jednak jego życiem stała się piosenka.
Na prawym brzegu Wisły mieszkali jego dziadkowie, Teofila z Jezierskich i Adolf Fogiel, właściciele domu przy ul. Siedleckiej. W praskiej parafii Matki Bożej Loretańskiej w 1896 roku wzięli ślub rodzice: Anna Apolonia z Becków i Antoni Fogiel, który mieszkał wówczas przy ul. Wołomińskiej. W tej samej parafii w 1901 r. został ochrzczony Mieczysław, a także trójka jego rodzeństwa: siostra Anna Apolonia, bracia Kazimierz i Wacław.
W biografiach Mieczysława Fogga pojawiają się informacje, że jego ojciec był maszynistą parowozów na kolei warszawsko-petersburskiej, a matka prowadziła sklep w kamienicy na rogu ul. Długiej i Freta. W dokumentach zapisano jednak, że Antoni Fogiel był z zawodu tokarzem, zaś w księdze adresowej Warszawy z 1909 r. określono go jako właściciela pralni przy ul. Freta 1. Na kolei pracował za to brat ojca -Stanisław, co prawdopodobnie sprawiło, że taką karierę wymarzyli sobie dla syna rodzice.
Mieczysław uczęszczał do gimnazjum realnego przy ul. Jezuickiej. Jako młody chłopak wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej i został ranny na froncie. W 1921 r., zgodnie z oczekiwaniami rodziny, podjął pracę na kolei na stanowisku kasjera w Warszawskiej Dyrekcji PKP. Wkrótce jednak dołączył do chóru katedry św. Jana i – za sprawą Ludwika Sempolińskiego – rozpoczął naukę śpiewu na wydziale wokalnym warszawskiej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina. Jak wspominał, początkowo „chałturzył” na weselach i pogrzebach, dorabiał nawet jako klakier w operze.
Na profesjonalnej scenie zadebiutował w 1928 r., występując w Chórze Dana w przedwojennym kabarecie „Qui Pro Quo” – i odtąd śpiewał przez 60 lat! Karierę solisty rozpoczął dziesięć lat później, zwyciężając w ogólnopolskim plebiscycie słuchaczy Polskiego Radia. Koncertował, nagrywał płyty, brał udział w filmach, prowadził własną kawiarnię artystyczną „Cafe Fogg”, kierował wytwórnią płyt gramofonowych Fogg Record. Jako pierwszy polski artysta wystąpił przed wojną w telewizji.
W 1925 r. ożenił się z Ireną z Jakubowskich, z którą miał syna Andrzeja – wynalazcę i inżyniera elektroakustyka. Akt ślubu zawartego w parafii praskiej wspomina, że w tym czasie Mieczysław Fogg mieszkał przy ul. Szwedzkiej 23.
Po wybuchu wojny, na początku września 1939, Fogg wraz z grupą aktorów opuścił Warszawę i dotarł do Lwowa, ale 31 października powrócił do miasta. Występował w kawiarniach otwartych dla Polaków, pracował jako kelner. Zaangażował się w konspirację– w AK miał pseudonim „Ptaszek”. W mieszkaniu Foggów przy Koszykowej odbywały się tajne komplety. W czasie okupacji wspierał i ukrywał swoich żydowskich przyjaciół. Za ratowanie co najmniej siedmiu osób Instytut Yad Vashem odznaczył go medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Gdy wybuchło powstanie warszawskie, śpiewał dla powstańców i ludności cywilnej. Wraz z akompaniującym mu akordeonistą Wiesławem Brodzińskim dał w tym czasie 104 koncerty. Za udział w powstaniu otrzymał Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.
Z głosem Mieczysława Fogga nieodmiennie kojarzą się takie szlagiery jak: „To ostatnia niedziela”, „Tango milonga”, „Piosenka o mojej Warszawie”, „Mały biały domek”, czy „Jesienne róże”. Wystąpił na blisko 16 tysiącach koncertów. Płyty z jego nagraniami osiągnęły nakład ponad 25 milionów egzemplarzy. Ze względu na pracowitość nazywano go „śpiewającą mrówką”. Był aktywny niemal do końca życia. Po raz ostatni wystąpił publicznie w 1988 r.
Ostatnie lata spędził na warszawskim Grochowie, w trzynastopiętrowym bloku przy ul. Majdańskiej 5, na osiedlu wybudowanym w 1982 r. wg proj. Jerzego Kumelowskiego. Zamieszkał tu ze swoją menadżerką, wieloletnią partnerką i drugą żoną – Zofią Szynagiel. Zmarł 3 września 1990 r. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim. W 2020 r. na domu, w którym mieszkał odsłonięto pamiątkową tablicę.
Opracowała: Jolanta Wiśniewska
Bardzo dziękujemy Natalii Kuź za udostępnienie odnalezionych informacji genealogicznych, które pozwoliły uzupełnić biogram o wątki związane z Pragą.
Dowiesz się więcej:
- D. Michalski, Poletko Pana Fogga, Warszawa 2018
- Mieczysław Fogg: https://culture.pl/pl/tworca/mieczyslaw-fogg
- Mieczysław Fogg (a może Fogel bądź Vogel) i jego przodkowie: https://moremaiorum.pl/mieczyslaw-fogg-a-moze-fogel-badz-vogel-i-jego-przodkowie/
