Wielkanoc na Woli. Migawki z XVIII i XIX wieku.

Wyobraź sobie Wielkanoc na Woli

Przenosząc się do XVIII wieku, znajdziesz się w wiejskiej okolicy Czystego, Woli Wielkiej, Odolan, Górców, Powązek. Ich mieszkańcy w czasie Wielkiego Postu powstrzymywali się przed spożywaniem mięsa, na stołach królował wówczas żur. W kościele św. Wawrzyńca rozbrzmiewały pieśni wielkopostne. Wymiatano z domów śmieci, a wraz z nimi, symbolicznie, chorobę i „zło”, które zalęgło się w kątach w czasie długiej ciemnej zimy.

Mieszkańcy okolicznych miejscowości, w tym „wolskich” wsi, mogli także udać się do miasta stołecznego w same święta. Żeby obejrzeć przygotowane w kościołach z pieczołowitością scenografie „Grobów Pańskich”. Kościoły „u Reformatów, u Panien Sakramentek, u Karmelitek i u Wizytek” – jak wyliczał niezrównany dokumentalista, ks. Jędrzej Kitowicz, odwiedzała także królowa Maria Józefa, żona Augusta III.

Pod koniec XIX wieku

W dobie intensywnego rozwoju przemysłowego Woli, pod koniec XIX wieku i w dwudziestoleciu międzywojennym, atmosferę nadchodzących świąt wielkanocnych odczuć można było m.in. na „Kercelaku”. Obrotni sprzedawcy oferowali palmy, baranki, kurczaczki, „korony cierniowe”. Mieszkańcy wsi, którzy handlowali produktami swoich gospodarstw, przywozili pisanki i inne obiekty sztuki ludowej. Można tu było zapewne zakupić także różnorodne artefakty, dekoracje na stoły, pochodzące niekoniecznie z legalnych źródeł.

W domach zamożnych wolskich rodzin

W domach zamożnych wolskich rodzin: Ulrichów, Pfeiffrów, Schielów, i innych, wydawano w sobotę wieczorem uczty. Także dla pracowników rodzinnych przedsiębiorstw. Tak wspomina czas świąteczny Krystyna z Ulrichów Machlejd, mieszkająca wówczas przy ul. Ceglanej 11 (dzisiaj Pereca):

„W Wielki Piątek chodziłyśmy z boną na <groby>. Kilkanaście kościołów będących w planie naszej wędrówki zwiedzałyśmy parę godzin z rzędu. Przejęte do głębi widokiem postrojonych pań, kwestujących przy zapalonych kandelabrach, przy stole nakrytym dywanową serwetą, gdzie na wielkiej srebrnej tacy pełno było pieniędzy, obrazków świętych i otwarte pudła cukierków, by się kwestorkom nie nudziło. (…) Na Wielkanoc tradycyjnym było obowiązkowe „święcone” – z dużą rzeżuchą i barankiem cukrowym z czerwoną chorągiewką pośrodku. Wszelkie możliwe babki, strucle, jako też na honorowym miejscu prosiak pieczony z zakręconym ogonkiem i jajkiem na twardo w ryjku, okazały indyk pieczony, w bliskim sąsiedztwie olbrzymia szyka obciągnięta skórą, a w tłuszczu tkwiące goździki. Zwoje kiełbas, sterta malowanych jajek, schaby, boczki, ćwiartka cielęciny – wszystko to przybrane bukszpanem i wilkołakiem. (…) A byłabym przeoczyła jeszcze wielkie baby, baumkuchen, od Semadeniego i kilka mazurków.” Semadeni to rodzina cukierników pochodzenia szwajcarskiego. Ich najbardziej znana cukiernia, „Pod Filarami”, znajdowała się w gmachu Teatru Wielkiego.”

W Poniedziałek Wielkanocny odbywały się w całej Warszawie i okolicach liczne festyny, zabawy, tańce. W ramach dyngusa polewano się wodą, lub perfumami – egzotyczna miejska wersja słowiańskiego zwyczaju.