22.03.2021 / Aktualności, Muzeum Warszawskiej Pragi, Prawobrzeżni
Julian Różycki
Zapamiętano go przede wszystkim jako założyciela słynnego warszawskiego bazaru. Jednak powstanie targowiska było tylko jednym z wielu przedsięwzięć tej niezwykłej postaci. Julian Różycki (1834-1919) – farmaceuta, przedsiębiorca, społecznik – był jednym z pierwszych, którzy dostrzegli w połowie XIX wieku potencjał rozwijającej się Pragi.
Kiedy umarł w 1919 roku, w jego pogrzebie uczestniczyły tłumy prażan. Z kościoła św. Floriana na Cmentarz Powązkowski przeszedł długi kondukt, w którym kroczyli liczni przedstawiciele praskich szkół i instytucji, mieszkańcy dzielnicy. Już wtedy pisano o nim w prasie jako o postaci historycznej.
Życiowy start a Pradze
Był synem Adama Różyckiego, mistrza stolarskiego i podoficera Kompanii Rzemieślniczej Artylerii Królestwa Polskiego, urodzonego w Kromnowie na skraju Puszczy Kampinoskiej. Matką Juliana była pochodząca z Torunia Marianna Paulina z Żółtowskich.
Życiowy start na Pradze umożliwił Julianowi Różyckiemu zdobyty zawód aptekarza, a także ślub z siostrą znanego rzeźbiarza, Franciszką Apolonią z Rygierów. W 1859 roku uzyskał tytuł magistra farmacji na Wydziale Farmaceutycznym warszawskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej, a na początku następnego roku zezwolenie na otwarcie własnej apteki na Pradze przy ul. Brukowej 31 (obecnie Okrzei, róg Jagiellońskiej), którą zakupił od rodziny Mrozowskich.
Wraz ze świeżo poślubioną żoną zamieszkał w znajdującym się na tej posesji drewnianym domu. Pragę i Warszawę połączył właśnie stały most, zaprojektowany przez inż. Stanisława Kierbedzia. Wyobraźnię współczesnych pobudzały prowadzone inwestycje kolejowe, które miały ułatwić komunikację z ośrodkami w Imperium Rosyjskim. Farmaceuta nie poprzestał więc na prowadzeniu apteki.
Wkrótce na posesji stanął murowany dom, gdzie funkcjonowało m.in. laboratorium chemiczne. Inwestował w nieruchomości: Targowa 54, Ząbkowska 1, Ząbkowska 8, Ząbkowska 10 i Brzeska 23/25. Skupiając w swoim ręku sąsiednie posesje doprowadził do otwarcia na tym terenie bazaru, który do dziś jest symbolem Pragi. Powstały tu stragany oraz trzypiętrowy budynek, gdzie mieściła się administracja bazaru, sklepy i lokale mieszkalne.
Wśród jego przedsięwzięć znalazła się także druga apteka (z adresem Targowa 52), fabryczka sztucznych wód mineralnych oraz budowa podjazdowej kolejki mareckiej. W końcu XIX w. nabył folwark Różanka w ówczesnej gminie Wiązowna, gdzie jego syn prowadził fabrykę ceratki opatrunkowej.
Społeczne sprawy dzielnicy
Przez całe życie przedsiębiorca angażował się w społeczne sprawy dzielnicy. Wspierał budowę szpitala na Pradze, założenie praskiego gimnazjum męskiego, a potem budowę nowego gmachu szkolnego. Finansował działalność ochronek przy ul. Sprzecznej i Brukowej, ogródka dziecięcego przy Szerokiej, Kasy Groszowych Oszczędności, czy bezpłatnej czytelni. Będąc w podeszłym już wieku, w czasie I wojny światowej został opiekunem Okręgu XV Kuratorium Obywatelskiego Rodzin Rezerwistów m. Warszawy. Wspomagał sekcję lekarską Praskiego Komitetu Obywatelskiego.
Z Franciszką mieli czwórkę dzieci: córkę Amelię oraz synów Władysława, Wacława i Leona. Po śmierci Juliana cały majątek został podzielony, tylko bazar traktowany był jako część niepodzielna. Dom rodzinny przy ul. Brukowej 31 przeszedł w ręce syna Władysława i córki Amelii. Aptekę i budynek mieszkalny wydzierżawiono farmaceucie Leonowi Magottowi. Po II wojnie światowej na ich miejscu stanął dom towarowy, a dziś znajduje się tu praski urząd skarbowy.
Opracowała: Jolanta Wiśniewska
Dowiedz się więcej:
Julian Różycki, Polski Słownik Biograficzny, Wrocław 1889-1991, t. 32 s. 526
