23.04.2020 / Aktualności, Modlitewnie przy Targowej 50/52, Muzeum Warszawskiej Pragi, Wielokulturowe podróże
Znaki zodiaku z modlitewni: Baran i Byk
Wśród ocalałych przy Targowej 50/52 malowideł, szczególnie ciekawe są wizerunki znaków zodiaku w kalendarzu hebrajskim.
Symbole zodiakalne w modlitewniach na warszawskiej Pradze potraktowano zgodnie z tradycją, przestrzegając zakazu personifikacji. Każdy znak opatrzony jest napisem wiążącym go z kolejnym miesiącem kalendarza hebrajskiego.
W przypadku większości znaków zodiaku to, co przedstawiano na malowidłach w synagogach, było zgodne z nazwą konstelacji. Jednak judaizm zabrania przedstawiania postaci ludzkich, zgodnie z biblijnym zakazem: „Nie uczynisz sobie posągu ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko albo na ziemi nisko, lub w wodzie poniżej ziemi” (Pwt 5,8).
Wykształciły się więc symbole zastępcze, choć znajdowano też sposoby na umieszczenie sylwetki człowieka na obrazie. Dlatego Bliźnięta przedstawiano zwykle np. jako pary ptaków, a Pannę jako kwiat lub bukiet, często trzymany w kobiecej ręce. Symbolem Strzelca był napięty łuk lub kusza ze strzałą, a Wodnika – woda lejąca się z wiadra, łódka na wodzie, czy studnia. Rak i Skorpion (stworzenia niekoszerne) przybierały czasem postać żuka, chrząszcza, a w niektórych bożnicach nawet postać krokodyla.
Baran
BARAN (hebr. ail); baranek; jagnię (hebr. tale) – zwierzę ofiarne, któremu – ze względu na rolę, jaką odegrało w dziejach Izraela – przypisana jest bogata symbolika. Zwierzę to jest znakiem zbawienia i odkupienia Izraela. Baran jest znakiem Zodiaku przyporządkowanym miesiącowi nisan, który zaczyna się zwykle na przełomie marca i kwietnia. Pierwszy dzień nisan to początek nowego cyklu świąt w kalendarzu żydowskim. To miesiąc Wyjścia Izraelitów z Egiptu, dlatego w jego drugiej połowie przypada święto Pesach, upamiętniające ich wybawienie z niewoli egipskiej i zapowiadające przyszłe odkupienie świata w erze Mesjasza.
A. Unterman 1994; Polski Słownik Judaistyczny 2003
W sali zachodniej modlitewni przy Targowej zachował się tradycyjny w formie wizerunek Barana. Został częściowo zrekonstruowany w trakcie prac konserwatorskich.
Byk
BYK (hebr. szor) – jest znakiem zodiaku przyporządkowanym miesiącowi ijar, przypadającemu na kwiecień-maj. Szesnastego dnia ijar – zgodnie z przekazem biblijnym – po raz pierwszy spadła Izraelitom z nieba manna na pustyni.
A. Unterman 1994; Polski Słownik Judaistyczny 2003
W obu salach modlitewni przy Targowej zachowały się tradycyjne w formie, choć plastycznie odmienne, wizerunki Byka.
