15.04.2020 / Aktualności, Modlitewnie przy Targowej 50/52, Muzeum Warszawskiej Pragi, Wielokulturowe podróże
Znaki zodiaku w modlitewniach przy Targowej 50/52
W dwóch salach dawnych modlitewni żydowskich, zlokalizowanych w oficynie w podwórzu posesji Targowa 50/52 (obecnej siedziby Muzeum Warszawskiej Pragi), zachowały się unikatowe malowidła. Wśród ocalałych tu przedstawień, szczególnie ciekawe są wizerunki znaków zodiaku w kalendarzu hebrajskim.
W obu salach oficyny przy Targowej znajdowały się kiedyś pełne zestawienia znaków, jako osobne kompozycje stanowiące element wystroju dwóch modlitewni, użytkowanych przez związane z nimi grupy wiernych.
Sala zachodnia modlitewni przy Targowej
W sali zachodniej znaki zodiaku są częścią obiegającej salę ozdobnej bordiury z motywem liści akantu i utworzonych w ten sposób owalnych medalionów. Z pierwotnego wystroju zachowały się: Baran (częściowo zrekonstruowany), Byk, Bliźnięta, Rak, fragment Lwa, fragment Wagi, napis do znaku Ryb. Nie ocalały znaki Panny, Skorpiona, Strzelca, Koziorożca i Wodnika.
Sala wschodnia modlitewni przy Targowej
W sali wschodniej fryz z malowidłami przybiera formę prostokątnych pól, wypełnionych na zmianę mazerunkiem i przedstawieniem kolejnego znaku zodiaku. Ocalał niemal pełen zestaw (choć niektóre znaki we fragmentach), z wyjątkiem znaku Barana.
Znaki zodiaku w kalendarzu żydowskim
Znaki zodiaku (hebr. maz(z)alot; jid. mazołes) – to motyw astralny zaadaptowany do tradycji żydowskiej, pojawiający się w żydowskiej sztuce kultowej już w starożytności.
Dwanaście znaków zodiaku przyporządkowano kolejnym miesiącom w kalendarzu hebrajskim, na podstawie którego wyznacza się święta religijne. W tradycji żydowskiej każdy znak symbolizuje także jedno z Dwunastu Plemion Izraelskich, wywodzących się od synów Jakuba.
Zgodnie z rokiem liturgicznym, którego początek przypada wiosną, są to:
Baran (hebr. tale), miesiąc nisan (marzec-kwiecień), plemię Judy
Byk (hebr. szor), miesiąc ijar (kwiecień-maj), plemię Isachara
Bliźnięta (hebr. teomin), miesiąc siwan (maj-czerwiec), plemię Zabulona
Rak (hebr. sartan), miesiąc tamuz (czerwiec-lipiec), plemię Rubena
Lew (hebr. arie), miesiąc aw (lipiec-sierpień), plemię Symeona
Panna (hebr. betula), miesiąc elul (sierpień-wrzesień), plemię Gada
Waga (hebr. moznaim), miesiąc tiszri (wrzesień-październik), plemię Efraima
Skorpion (hebr. akraw), miesiąc cheszwan (październik-listopad), plemię Menaszego
Strzelec (hebr. keszet), miesiąc kislew (listopad grudzień), plemię Beniamina
Koziorożec (hebr. gedi), miesiąc tewet (grudzień-styczeń), plemię Dana
Wodnik (hebr. deli), miesiąc szwat (styczeń-luty), plemię Aszera
Ryby (hebr. dagim), miesiąc adar (luty-marzec), plemię Neftalego